Czy to miasto jest dla Ciebie? Algorytmy definiują architekturę

City For You?! To przesłanie które patronuje wystawie graficznej artystów, team’u ojca i córki, Adama Fołtarza i Moniki Fołtarz, prezentowanej w CKiS w Kaliszu przy ul. Łaziennej 6. Czy współczesne miasto, także i nasz Kalisz, jest miastem gdzie mieszkańcy czują się dobrze? Czy rozplanowane energie piękna, funkcjonalności, przestrzeni i formy oddziaływują na ich odbiorcę pozytywnie? Czy tworzą dysonanse architektoniczne, estetyczne lub użytkowe?

   Pytanie, "Czy to miasto Jest dla Ciebie?" świetnie zobrazowane jest już na samym początku przestrzeni wystawowej. Monika Fołtarz, autorka tej części wystawy, rozważa... czy miasta, a właściwie sposób w jaki są obecnie budowane, z hipernowoczesną architekturą, zimne, rzeczywiście nam służą? Jak znaleźć balans między zabytkową architekturą, która nas definiuje, która jest architekturą naszych przodków, a nowoczesną architekturą? Jak połączyć jedno z drugim, jak rewitalizować stare budynki aby zachować ich piękno a jednocześnie nadać im nowego ducha? Przecież żyjemy w świecie, w którym zachodzą nieustanne zmiany: obyczajowe, kulturowe, zmieniają się oceny artyzmu.

  Wchodząc do galerii przede wszystkim zwracamy uwagę na tło muzyczne, głośne, industrialne, zaburzające rytm, wywołujące poczucie niepokoju autorstwa Tomasza Kmiecika. Czy to zamierzony cel? Tak - odpowiada Monika Fołtarz. Ta muzyka prowokuje. Niepokój, zaskoczenie, które odczuwamy, to właśnie tak się czujemy w nowoczesnych przestrzeniach. My potrzebujemy przestrzeni, która jest ciepła, kolorowa, dobrze się czujemy w takich przestrzeniach gdzie jest dużo zieleni. Na podłodze zobrazowałam te kolory, a wzdłuż ścian umieściłam grafikę przedstawiającą supernowoczesne konstrukcje, szare, stalowe, szklane. Zimne. Źle czujemy się w tych przestrzeniach, są dla nas obce. Właśnie taka droga, którą kroczy architektura prowadzi do stopniowego wypaczenia roli architektury i ostatecznie do jej degradacji, czego symbolem jest przerdzewiała rzeźba kończąca instalacje. Surrealizm jest sam w sobie piękny, ale ....

  Korytarz, który ciągnie się wzdłuż budynku zaskakuje przechodzącego mnóstwem grafik, zmusza do zatrzymania się i przemyślenia tego co oczy zarejestrowały. Grafiki te to dalszy ciąg tematu Miasta Dla Ciebie?!, rozbudowanego poprzez Algorytmy (które) Definiują Architekturę. Ich autorem jest Adam Fołtarz. Już pierwsza grafika bardzo wyraźnie uzmysławia widzowi, że te wysokie mury, konstrukcje osaczają nas. Chcemy te mury odepchnąć, oddalić od nas, odetchnąć pełnymi płucami. Autor wyjaśnia, że ... na architekturę można spojrzeć jako na sztukę aranżowania przestrzeni, a odwracając tą tezę jest to równocześnie sztuka ograniczania przestrzeni, wyznaczania granic. Granice limitują przestrzenie wewnętrzne i zewnętrzne, prywatne i publiczne, etc. Wyobraźnia artysty plastyka, architekta winna tchnąć - czy to w formę architektoniczną czy to w między-przestrzeń - energię i ożywić te jednostki, ukazać układ zależności. We wstępie do katalogu wystawy autor recenzji dr Paweł Szczepaniak wskazuje, że osiągnąć to można tylko przez dotarcie do fundamentów myślenia na temat sztuki.

  Dzieło w umyśle artysty jest tworem intencjonalnym, formą otwartą na odbiór i produktem w fizycznym unaocznieniu. Dzieło architektoniczne to produkt syntezy myśli i przeżycia i decyduje o pięknie tego dzieła. Architektura (podobnie jak sztuki plastyczne) polega na zachowaniu trzech zasad: trwałości (firmitas), użyteczności (utilitas) i piękna (venustas).

  Adam Fołtarz zmusza obserwatora do zastanowienia się czym jest przestrzeń. Ogólnie z przestrzenią kojarzymy „puste miejsce” pomiędzy przedmiotami czy konstrukcjami. Dla Adama Fołtarza przestrzeń jest dziełem sztuki. Jak sam mówi...w obecnych czasach organizację przestrzeni determinują użyte technologie materiałowe oraz technologia użytkowania. Niestety, prymat technologii wyraźnie wpływa na jakość sprawności inżynierskiej i kreacji artystycznej. Rozwój wyznacza zapotrzebowanie na zintegrowane funkcje przestrzeni nowego charakteru, a to z kolei skłania do re-definiowania piękna. Kanony piękna to a.b.c. plastyki. Moje prace nawiązują kontakt z rzeczywistością poprzez zachowanie proporcji między tworzywem, formą, treścią, wyrazem i ekspresją. Analogicznie jest w architekturze. Treść moich prac wypełnia symbolika, znaki, które jako „portrety” przedmiotów i postaci opisują rzeczywistość.

Wystawa jest bardzo angażująca i niezmiernie intrygująca. Pobudza wyobraźnię, nasuwa skojarzenia, ukazuje nowe wartości słowa „piękno”. Chcę jeszcze dodać, że w.w. korytarz „przełamany” jest ciekawym elementem. Jakim? Zapraszam do wstąpienia do CKiS na ulicę Łazienną 6. Wystawa potrwa do 4 kwietnia 2021.

Adam Fołtarz to artysta plastyk i projektant wnętrz. Studiował na wydziale Architektury Wnętrz Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Przez wiele lat pracował naukowo i dydaktycznie na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Instytucie Architektury Politechniki Łódzkiej. W dorobku ma wiele opracowań i realizacji z zakresu architektury wnętrz, wystawiennictwa i scenografii do własnych (i nie tylko własnych) scenariuszy, m.in. La Strada, wystawa autorska pt. Struktury Czasoprzestrzenne. Media i Eksperymenty Artystyczne podczas 24. Kaliskich Spotkań Teatralnych, Król Lear Współczesnym na dziedzińcu zamku w Gołuchowie. Jego grafiki biorą udział w licznych wystawach krajowych i zagranicznych.

Monika Fołtarz to również artysta plastyk i projektant wnętrz. Ukończyła studia wyższe na wydziale Architektury Wnętrz, specjalizację Wystawiennictwo w Wyższej Szkole Sztuki i Projektowania w Łodzi; wcześniej Liceum Renowacji Zabytków Architektury w Kaliszu (obecnie Liceum Plastyczne) w klasie konserwacji zabytków. Od 20 lat pracownik administracji państwowej działający w tematyce urbanistyki i architektury, w tym rewitalizacji historycznej tkanki miejskiej. Prowadzi własną pracownię plastyczną w Kaliszu i Łodzi. W dorobku ma wiele realizacji z zakresu wystawiennictwa i scenografii. Uprawia malarstwo współczesne oraz grafikę.

Eleonora Nowak-Serwanski