Kalendarium kaliskie

Swego czasu w Kaliszu działo się:

1913 – oddano do użytku, wybudowaną w ciągu zaledwie roku, drugą przystań KTW. Obiekt powstał według projektu Aleksandra Hermana i „uzupełnił on ofertę” stojącej (na palach) od kilkunastu lat naprzeciwko w tzw. borku-lasku drewnianej przystani spacerowej (projektu Leona Sułockiego). Budowa nowego obiektu wiązała się z ożywieniem tej części miasta – również wtedy zorganizowano na łęgach tynieckich dużą wystawę ogrodniczą a potem w tym samym miejscu ogródka jordanowskiego – a do dobrego tonu należało finansowe wspieranie dzieła budowy przystani jako sprawy o charakterze patriotycznym. W późniejszych latach obiekt został nieco przebudowany – w obecnej postaci jego wygląd nawiązuje do kształtów sprzed wieku.

1913  – w Kaliszu urodził się Józef Kapłan, działacz ruchu oporu podczas II wojny. Rozpoczął naukę w Cheder i Jesziwa (szkoła powszechna i średnia szkoła żydowska religijna). Mając 13 lat wstąpił do młodzieżowej organizacji skautowej „Haszomer Hacair” („H-H”) w Kaliszu. W dalszym ciągu działalności w tej organizacji został mianowany instruktorem i brał udział w kierownictwie okręgowym „H-H”. Służył w wojsku, a po ukończeniu służby był członkiem dyrekcji „H-H”. Po wybuchu wojny brał udział w akcji przerzucania członków „H-H” do Wilna. Później organizował współpracę pomiędzy oddalonymi gniazdami „H-H”. Był także czynnym członkiem Żydowskiej Organizacji Bojowej w getcie warszawskim.  Aresztowany przez gestapo, stracony 11 września 1942 r

1923.09.14 – w ścianę dopiero wznoszonego kaliskiego ratusza wmurowano tablicę upamiętniającą ofiary I wojny światowej. Ratusz trzeba było budować bo jego stojący mniej więcej w tym samym miejscu poprzednik w pewnym sensie także był ofiarą I wojny – Niemcy spalili go w tragicznych okolicznościach w sierpniu 1914.  

1923 – nakręcono – a trzeba pamiętać, że były to przecież pionierskie lata filmu – fabularyzowany dokument pt. Polska w obrazach, w którym znalazła się też sekwencja kaliska.

1923 – Józef Raciborski, kaliski konserwator zabytków a później  kierownik Oddziału Ministerstwa Sztuki i Kultury w Urzędzie Wojewódzkim w Łodzi, zamówił u Szczepana Andrzejewskiego, z przeznaczeniem dla oo. Franciszkanów, cztery portrety fundatorów i dobrodziejów kaliskiego konwentu. Były to – zawieszone w klasztornym krużganku na piętrze, wizerunki: księcia Bolesława Pobożnego, jego żony błogosławionej Jolenty, króla Kazimierza Wielkiego i biskupa Stanisława Zdzitowieckiego. Na podkreślenie zasługuje troska Raciborskiego o wiarygodność wspomnianych portretów, a więc konsultowanie z artystą szczegółów, np. stroju Bolesława Pobożnego (kołpak, opończa) i wykorzystanie takich wzorów, jak osiemnastowieczne pieczęcie. Do zasług Raciborskiego należy także zaliczyć konserwację obrazu Rubensa „Zdjęcie z krzyża” oraz prace remontowo-rewaloryzacyjne zabytkowych kościołów i klasztorów oo. Jezuitów, Jednak – czego konsekwencją były choćby wspomniane portrety, szczególnie wiele wysiłku włożył Raciborski w przywrócenie pierwotnej funkcji i walorów stylowych kompleksowi budowli franciszkańskich (przez szesnaście lat wysiedlenia oo. Franciszkanów z Kalisza kompleks ten uległ poważnej dewastacji). Pracę Raciborskiego ceniono bardzo wysoko, charakterystyczne jest choćby zalecenie prowincjała zakonu franciszkańskiego „(…)  klasztor przy restauracjach i rekonstrukcjach zostawia się do jego [Raciborskiego – przyp. ps) fachowych wskazań i wymagań. Wymagania te są zupełnie słuszne i w tym miejscu proszę o. Gwardiana, aby w przyszłości zupełnie stosował się do wskazówek p. konserwatora, który w sprawach zabytkowych kompetentniejszy jest od nas”. A jeszcze można dodać, że dwa lata wcześniej Raciborski  wystąpił z ideą wykupu przez miasto terenów grodziska na Zawodziu od prywatnych właścicieli i w tej sprawie zabiegał u władz komunalnych o przychylność i środki. Niestety, tego zamysłu nie udało się wówczas zrealizować i na jego urzeczywistnienie trzeba było czekać kolejne pół wieku .

Opr. (ps)

Foto: ks. Bolesław Pobożny