Kalendarium kaliskie

Swego czasu w Kaliszu działo się...

1883.11.08 – rozpoczął się pierwszy w dziejach Kalisza spis powszechny. Według zebranych danych miasto zamieszkiwało 18.840 osób (gwałtowny wzrost tej liczby nastąpił kilka lat później), w tym: 9690 katolików, 1351 prawosławnych, 1469 ewangelików, 6301 żydów i 29 mahometan. Dodamy, że nie tylko zamieszkiwało ale i – w miarę zgodnie – pospołu żyło i wspólnie tworzyło teraźniejszość miasta. To oczywiste udokumentowanie tezy o wielonarodowych, wielokulturowych, wielowyznaniowych tradycjach w Kaliszu.

26.11.1833 – w Warszawie wykonano wyrok na Arturze Zawiszy Czarnym, działaczu narodowym. Urodził się we wrześniu 1809 r. w Sobocie koło Łowicza, w latach 1826-27 kształcił się w Szkole Wojewódzkiej Kaliskiej, po jej ukończeniu studiował na Wydziale Prawa i Administracji. W czasie powstania listopadowego brał udział w bitwach m.in. pod Białołęką, Grochowem, Ostrołęką i Balicami. Awansował wówczas  do stopnia kapitana a za waleczność otrzymał krzyż Virtuti Militari. Po upadku powstania udał się na emigrację do Francji, gdzie należał do Towarzystwa Demokratycznego Polskiego, został też wolnomularzem. Józef Zaliwski, przygotowując kolejne powstanie, mianował go jednym z dowódców swojej partyzantki więc w lutym 1833 r. wrócił do kraju. Pół roku później został schwytany wraz z kilkuosobowym oddziałem partyzanckim w lesie koło Krośniewic i osadzony w Warszawie. Sąd Wojenny skazał go na śmierć przez powieszenie, egzekucja odbyła się na placu znajdującym się przy Rogatkach Jerozolimskich w Warszawie (obecnie Plac Artura Zawiszy). Zostawił wzruszający, pełen patriotycznych myśli testament a przed egzekucją powiedział: „Gdybym miał sto lat żyć, wszystkie bym ofiarował mojej Ojczyźnie”.

24.11.1983 – zmarł, urodzony w Kaliszu w marcu 1939 r., Zygmunt Samosiuk, jeden z najlepszych polskich operatorów filmowych. Dzieciństwo spędził w domu rodzinnym na rogu ulic Pułaskiego i Bankowej, był absolwentem naszego Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka. Po szkole średniej rozpoczął studia inżynierskie na Politechnice we Wrocławiu, po roku z nich zrezygnował, podjął pracę fizyczną jako ślusarz, hobbystycznie zajmując się fotografią i malarstwem W 1965 ukończył Wydział Operatorski łódzkiej filmówki. Jego praca jako operatora należy do najlepszych osiągnięć sztuki operatorskiej w polskim kinie. Był autorem zdjęć do Polskiej Kroniki Filmowej (ponad 300 tematów) i filmów dokumentalnych (podróżniczych, społecznych) a także wielu głośnych polskich filmów fabularnych, m.in. „Polowania na muchy”, „Krajobraz po bitwie”, „Brzezina” – Wajdy, „Trzeba zabić tę miłość” – Morgensterna, „Dzieje grzechu” – Borowczyka, filmów Kawalerowicza, Majewskiego i wielu innych. Jako pierwszy operator trzykrotnie wyróżniony został nagrodą za zdjęcia na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni a w 1980 r. otrzymał nagrodę główną na festiwalu w San Sebastian za zdjęcia do „Golema” Szulkina. Współpraca z uznanymi reżyserami, która zaowocowała tak wybitnymi dziełami, jest tym bardziej godna podkreślenia, że Samosiuk w wyniku powikłań po chorobie  miał spore trudności z mową, był też uzależniony od nałogu alkoholowego. Jego żonami były Krystyna Szabłowska – architektka i historyk sztuki a później znana aktorka Irena Karel. Zygmunt Samosiuk pochowany jest na cmentarzu prawosławnym w Warszawie.
 
1993 – nagrodę Miasta Kalisza otrzymało Kaliskie Towarzystwo Muzyczne. Przy tej okazji warto przypomnieć początki tego Towarzystwa – tym bardziej, że tradycje zorganizowanego ruchu muzycznego w Kaliszu należą do najstarszych (zaraz po warszawskich) na ziemiach polskich. Otóż już w 1812 r. powstało Towarzystwo Przyjaciół Muzyki Kościelnej będące pierwszym, (nielegalnym) zrzeszeniem muzyków. Sześć lat później Jan Witkowski, nauczyciel muzyki w Korpusie Kadetów założył – już legalne – Towarzystwo Przyjaciół Muzyki. Żywot tego nie był wprawdzie długi ale w 1882 r. powstało – jako jego „spadkobierca” – Towarzystwo Muzyczne, które w październiku tegoż roku było już organizatorem pierwszego koncertu. W 1901 r. Towarzystwo „dorobiło się” swojego obiektu przy ówczesnej ulicy Parkowej – czyli dzisiejszy budynek Szkoły Muzycznej. Samą Szkołę utworzono po odzyskaniu niepodległości w październiku 1919 r., w pierwszych latach funkcjonowania placówka nosiła nazwę: „Szkoła muzyczna Kaliskiego Towarzystwa Muzycznego”

Opr. ps