Swego czasu działo się. Kalendarium kaliskie

Tydzień 27: 4 lipca – 10 lipca 2022 r. Wsch. sł. (10 lipca) w Kaliszu.: 4.39 Zach. sł.: 21.05

1862 – w Smotryszewie w Radomskiem urodziła się Emilia Bohowiczowa z domu Chrzanowska, nauczycielka, działaczka społeczna i oświatowa, publicystka muzyczna, współpracowniczka „Kaliszanina” i „Gazety Kaliskiej”. Ukończyła konserwatorium w Warszawie. Była siostrą Marii Gałczyńskiej i obie panny, poprzez małżeństwa, związały swe losy z Kaliszem, gdzie „swoją energią” obdzielały pół miasta. Obie były uczestniczkami słynnych „piątków literackich” Felicji Łączkowskiej, obie uczestniczyły w Pierwszym Walnym Zjeździe Kobiet. Emilia udzielała się w Towarzystwie Higienicznym, Towarzystwie Dobroczynności, zainicjowała działalność Stowarzyszenia Sług św. Zyty pomagającego znaleźć pracę służącym. W 1910 r. otworzyła w Kaliszu kursy muzyczne „dla dziatwy, młodzieży i dorosłych”, przyczyniła się do powstania przy Kaliskim Towarzystwie Muzycznym szkoły muzycznej. Stała się pierwowzorem ekspresyjnej rejentowej Stefanii Holszańskiej z „Nocy i dni” Marii Dąbrowskiej. I wojnę spędziła w Wilnie ale w wróciła do Kalisza, w którym w 1920 r. została wybrana do Rady Miejskiej. Zmarła w 1954 r., pochowana została, podobnie jak siostra, w Piasecznie.

1862 – w Kownie urodził się Konrad Franciszek Billewicz, inżynier chemik, działacz społeczny i „biznesmen”. Był absolwentem politechniki w Rydze, krewnym Józefa Piłsudskiego, W 1890 r. został kierownikiem znajdującej się wówczas w kiepskim stanie kaliskiej gazowni, którą wkrótce nabył i zmodernizował. Sześć lat później kaliski zakład gazowniczy zakupiło od niego za 45tys. rubli Towarzystwo Gazowe z Augsburga a sam Billewicz został dyrektorem Gazowni w Tomaszowie Mazowieckim. Tam też zmarł we wrześniu 1932 r. i został pochowany na miejscowym cmentarzu.

1872.07 – odbyło się zgromadzenie kupców, na których postawiono podjąć starania u władz carskich o utworzenie w mieście szkoły handlowej. Póki co, w grudniu 1873 została otwarta kaliska szkoła Niedzielno-Handlowa ale na początku XX stulecia powstała idea powołania nowej szkoły w bardziej polskim duchu. Potrzebne pieniądze udało się zebrać w maju 1904 r., założycieli ofiarodawców było 165. Można by rzec – i tak się to zaczęło….

1872 – do wywożenia nieczystości sprowadzono do Kalisza aparat Bergera. 

1872 – w domu Czajczyńskiego przy ul. Łaziennej otwarto pierwszą w Kaliszu Szkołę Muzyczną, której dyrektorem został Feliks Krzyżanowski. Zarządzał on szkołą  do 1891 r. a największym powodzeniem cieszyła się tam – co pewnie nie powinno dziwić – nauka gry na fortepianie. Kształcenie muzyczne prowadzono również m.in. w prywatnej szkole Emilii Poszepszyńskiej, a od 1910 roku także w prywatnej szkole muzycznej dla dziewcząt, którą otworzyła dzisiejsza jubilatka – Emilia Bohowiczowa.

1872 – małżonkowie Działyńscy rozpoczynają restaurację zamku w Gołuchowie. Do opracowania szczegółów Izabella  sprowadziła do Gołuchowa – po kilku innych „przymiarkach” – Augusta Ouradou, którego koncepcja odbudowy gmachu w stylu francuskiego neorenesansu uzyskała jej akceptację wymagającej inwestorki. I tak powstała podziwiana dzisiaj przez nas postać zamku.

1942.07.04-08 – nastąpiła likwidacja kaliskiego getta. Już w grudniu 1939 r. Niemcy, po uprzednim stłoczeniu kaliskich Żydów w hali Szrajera (do 2 grudnia 1939 r. w hali zgromadzono ponad 10 tys. Żydów), rozpoczęli ich stopniową wywózkę do Generalnej Guberni. Na wiosnę 1940 r. pozostało w mieście – wykorzystywanych w najcięższych pracach w mieście, ok. 600 Żydów. Przeniesiono ich wszystkich do budynków nr 13, 16 i 18, znajdujących się przy ul. Złotej (dawna POW) przy skrzyżowaniu z dzisiejszą Aleją Wojska Polskiego. Rok później żyło tam zaledwie 430 Żydów a na początku maja 1942 r w tym mini-getcie zamieszkiwało już tylko 150 osób. Po jego ostatecznej likwidacji pozostałą przy życiu niewielką grupkę wywieziono do getta w Łodzi.