Będziemy wybierać sędziów pokoju – dlaczego tak późno?

. …”Niezawodowi sędziowie, wybierani w wyborach powszechnych, będą orzekać w drobnych sprawach cywilnych i karnych, jak kradzieże i akty wandalizmu, wadliwe wykonanie usług, np. remontu, sprzedaż wadliwego towaru. Rozpoznawane będą przez nich sprawy o wartości przedmiotu przestępstwa, wartości szkody lub wartości roszczenia do 10 tys. złotych”...

To fragment oficjalnej informacji podanej przez Biuro Komunikacji i Promocji Ministerstwa Sprawiedliwości. Na usta ciśnie się pytanie dlaczego tak późno. Dlaczego po 1989 roku parlamentarzyści kolejnych kadencji ani żadna z ekip rządowych czy też prezydenci RP nie podejmowali inicjatywy wprowadzenia do polskiego wymiaru sprawiedliwości sędziego pokoju. W sytuacji gdy od lat polskie  sądy zawalone są w większości przypadków drobnymi sprawami,  czemu niejednokrotnie towarzyszy ślimacze tempo pracy sędziów,  sędzia pokoju powinien być uznany za najważniejszy czynnik rozładowujący zator w polskich sądach.

                                                       Lepiej późno niż wcale

Podczas konferencji prasowej ( 18 marca br.) Zbigniew Ziobro, Minister Sprawiedliwości  poinformował o rozpoczęciu prac zmierzających do stworzenia instytucji sędziego pokoju. -  Sprawy mniejszej i średniej wagi będą rozstrzygać  cieszący się zaufaniem społecznym sędziowie niezawodowi – sędziowie pokoju, wybierani w powszechnym i demokratycznym głosowaniu. Sędziowie zawodowi zostaną odciążeni, dzięki czemu dochodzenie sprawiedliwości przed sądami powszechnymi stanie się szybsze – mówił  Z. Ziobro. Przeprowadzony na zlecenie MS sondaż wykazał, że 58 proc. respondentów w pełni poparło pomysł wprowadzenia instytucji sędziów pokoju, którzy będą wyłaniani przez obywateli. - Projekt, który prezentujemy, oznacza, że sądy będą blisko ludzi, a społeczność lokalna będzie mieć wpływ na wybór sędziów pokoju i rozstrzyganie ważnych dla niej spraw. To także przyspieszenie postępowań i odciążenie sądownictwa powszechnego - argumentował Z. Ziobro.

                            Wymogi dla kandydatów na sędziego pokoju i zasady wyboru

Sędziowie pokoju będą wybierani w każdym powiecie. Ich liczba w danym powiecie będzie zależeć m.in. od liczby jego mieszkańców, a także osób przebywających tam czasowo, np. w związku z pracą. Sędziowie pokoju będą wybierani na pięcioletnie kadencje w trakcie wyborów samorządowych, które cieszą się wysoką frekwencją. Wysoka frekwencja będzie gwarantowała im duży mandat zaufania społecznego. - Urząd sędziego pokoju będzie mógł sprawować każdy mieszkaniec powiatu w wieku od 30 do 75 lat. Wyższe wykształcenie prawnicze nie będzie wymogiem ubiegania się o tę funkcję, a od wyborców zależeć będzie, czy jej sprawowanie powierzą osobie legitymującej się wykształceniem prawniczym, czy też wybiorą osobę o innym wykształceniu, lecz cieszącą się autorytetem w społeczności lokalnej, np. z uwagi na dotychczasową działalność zawodową, nieskazitelność charakteru, doświadczenie życiowe Urząd sędziego pokoju tylko wyjątkowo będzie można łączyć z inną aktywnością zawodową, jeżeli nie wpłynie to na wykonywanie zadań sędziowskich. Z uwagi na ewentualny konflikt interesów sędzią pokoju nie zostanie osoba wykonująca zawód prawniczy, np. adwokat, radca prawny, notariusz, komornik czy prokurator. To samo dotyczy przedstawicieli służb mundurowych, a także pracowników organów administracji rządowej czy samorządowej ( za BKiPMS).

                               Sędziowie pokoju w strukturze polskiego sądownictwa

  Sędzia pokoju będzie niezawisły, w zakresie orzekania będzie podlegał tylko konstytucji i ustawom. Sprawy będą przydzielane sędziom losowo. Orzeczenia sądów pokoju będą wykonywać sądy rejonowe. Od orzeczenia sądu pokoju będzie służyć odwołanie do sądu rejonowego. Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt zmian w konstytucji. To wyjściowe propozycje sygnalizujące, które przepisy konstytucji winny zostać zmodyfikowane, by sędziowie pokoju mogli działać skutecznie.

                                             To nie nowina w dziejach naszego kraju

Na terenach Polski sędziowie pokoju działali w różnych formach już w XIX wieku, a po odzyskaniu niepodległości do 1938 roku. W II Rzeczypospolitej sędzia pokoju wybierany był przez mieszkańców danego okręgu sądowego na pięcioletnią kadencję. … „Kandydat musiał mieć ukończone 30 lat, władać językiem polskim, mieć wykształcenie przynajmniej średnie, cieszyć się pełnią praw obywatelskich i nieskazitelna opinia. Kandydować nie mogli parlamentarzyści, urzędnicy, wojskowi w służbie czynnej,  duchowni, adwokaci i notariusze”… ( za pl.wikipedia). Aktualnie sędziowie pokoju orzekają w krajach europejskich np. w Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Belgii.

Grzegorz Pilecki