Historie drewnianych kościołów - pomysł na promocję świątyń i powiatu kaliskiego

Stanisław Małyszko pisze kolejną książkę. Tym razem o drewnianych kościołach w powiecie kaliskim. Wydawcą jest Stowarzyszenie Nasze Kaliskie.

    Już nazwisko autora jest gwarancją, że będzie to książka o charakterze popularno-naukowym, zawierająca wiele faktów także takich, które dopiero sam odkrył.  Stanisław Małyszko jest etnografem, archiwistą dyplomowanym, regionalistą, autorem książek popularno-naukowych i naukowych, badaczem budownictwa ludowego i folwarcznego, cmentarzy i kapliczek, dziejów wsi południowo-wschodniej Wielkopolski. Jego dorobek popularnonaukowy jest powszechnie znany, a on sam stał się marką etnograficzno – historyczną naszego regionu.

    Sam autor  zwrócił się do władz powiatu i radnych z pomysłem napisania i wydania publikacji o  drewnianych kościołach. Pomysł podchwyciła Alicja Łuczak, radna powiatu kaliskiego i jednocześnie prezes Stowarzyszenia Nasze Kaliskie.

     -Napisałam projekt do departamentu Kultury Urzędu Marszałkowskiego w Poznaniu i po pozytywnej ocenie wniosku  otrzymałam na ten cel dofinansowanie.  Jednak nie pokrywało ono kosztów związanych z wydawnictwem. Dlatego zwróciłam się z prośbą do Krzysztofa Nosala, starosty kaliskiego,  wójtów Józefa Podłużnego, Marii Krawiec, Sławomira Musioła, Rafała Szelągowskiego, Mariusz Chojnackiego oraz burmistrzów Sebastiana Wardęckiego i Grzegorza Kaczmarka  o  wsparcie. I tak powstał finansowy montaż wszystkich szczebli samorządu, za co składam podziękowania. Dodajmy tu środki własne Stowarzyszenia i mamy modelowy sposób  współpracy, szukania rozwiązań spełniających oczekiwania pomysłodawców, realizatorów i odbiorców zadania – mówi A. Łuczak.

                            Stare świątynie  budzą duże zainteresowanie

       Dzieje się tak już od 2017, kiedy to uchwałą ówczesnego Zarządu Powiatu Kaliskiego zapoczątkowano turystyczno – krajoznawczą przygodę. W tym czasie Wydział Promocji, Informacji i Obsługi Rady Powiatu Kaliskiego organizował rajdy rowerowe, wydał broszurę opisującą perełki architektury drewnianej, ustanowił regulamin i  czterostopniową odznakę: brązową, srebrną, złotą i honorową celu popularyzacji szlaku, powstały też tablice informacyjne dla turystów.

    A jest co zwiedzać i podziwiać, bo urokliwe drewniane kościółki posiadają walory zabytkowe, historyczne i artystyczne. Są istotnym elementem krajobrazu kulturowego i religijnego tych terenów. Świadczą o dokonaniach poprzednich pokoleń, ich religijności, a także o zmieniających się gustach i stylach.

                                          Poznamy historię tych kościołów

    Wśród  świątyń najstarszą metrykę posiada kościół drewniany pw. Narodzenia NMP w Blizanowie i uchodzi za jeden z najstarszych w Wielkopolsce. Pochodzi on z 1532 roku. Drewniana, osiemnastowieczna część świątyni w  Kościelcu Kaliskim przylega do murowanego XII-wiecznego prezbiterium romańskiego. Spośród 15 drewnianych kościołów na terenie powiatu kaliskiego 13 jest osiemnastowiecznych, a tylko świątynia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w miejscowości Krzyżówki jest dwudziestowieczna i została pobudowana w 1947 roku w miejsce rozebranej przez okupanta niemieckiego.

    Oprócz już wymienionych kościołów w opracowaniu znajdą się historie nst. świątyń: Kościół pw. Św. Andrzeja Apostoła w Borkowie Starym, Kościół pw. Św. Bartłomieja Apostoła w Godzieszach Wielkich, Kościół pw. Św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Lipem, Kościół pw. Św. Wawrzyńca Kosmowie, Kościół pw. Św. Jakuba w Tłokini Kościelnej, Kościół pw. Św. Marcina w Piątku Wielkim, Kościół pw. Św. Jana Chrzciciela w Pamięcinie, Kościół pw. Wszystkich Świętych w Rychnowie, Kościół pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Strzałkowie, Kościół pw. Św. Wojciecha na Zawodziu (Kalisz), Kościół pw. w. Urszuli w Zbiersku, Kościół filialny pw. Św. Michała Archanioła w Zborowie.

            Będą historyczne „perełki” i weryfikacja dotychczasowych informacji

         S. Małyszko zdradził kilka ciekawostek, które odkrył podczas żmudnej pracy badacza. - Dzieje kościołów są często bardziej zagmatwane niż nam się to wydaje. Czasami powtarzane od wielu lat informacje okazują się co najmniej wątpliwe. Tak jest miedzy innymi z piękną świątynią w Piątku Wielkim. Po wnikliwych badaniach akt osiemnastowiecznych wizytacji okazało się, że kościół ten nie został pobudowany w 1740 roku jak powszechnie się twierdzi, a tylko wówczas wyremontowany i to nie przez kardynała Jana Aleksandra Lipskiego. Świątynia jest prawdopodobnie o wiele starsza niż dotychczas sądzono.  Także sprawa fundacji kościoła w Borkowie Starym wydaje się być bardziej dyskusyjna. Dotychczas uważano, że nową świątynię  ufundował w 1710 roku biskup poznański Bartłomiej Tarło, właściciel części wsi. W tym problem, że on już wówczas nie był właścicielem Borkowa, a fundusze na budowę zapisała  w testamencie  kilkanaście lat wcześniej Anna Zbaska. Ksiądz Tarło był tylko jednym z realizatorów tego testamentu. Warto tu dodać, że Zbaska bywa uważana przez część badaczy za pierwszą polską poetkę – wyjaśnia autor.  

      Czy podobne nowinki i „smaczki” historyczne znajdziemy czytając kolejną  książkę ? Jakie fakty, a może  legendy zachęcą miłośników  historii i wszystkich czytelników regionu do sięgania po  literaturę popularnonaukową? Czekamy z niecierpliwością.

(grz)