Kalendarium kaliskie

Tydzień 11: 14 - 20 marca 2022 Wsch. sł. (20 marca) w Kaliszu.: 5.53 Zach. sł.: 17.58

Swego czasu działo się:

1632 – realizowano przebudowę gotyckiej kaplicy Męki Pańskiej w kościele oo. Franciszkanów a wkrótce zakończono większy remont tej świątyni, w trakcie którego m.in. wzniesiono wczesnobarokowy, ujęty w półkoliste spływy, szczyt zachodni 
 

1632 – zmarł drukarz Wojciech Gedeliusz. Początkowo działał w Poznaniu jednak w 1602 r. przeniósł się do Kalisza, gdzie wspólnie z Janem Wolrabem założył pierwszą w mieście drukarnię. W jego oficynie wytłoczono przeszło 90 druków w języku polskim i łacińskim. Po jego śmierci drukarnię przejęli oo. Jezuici. 
 

1632 – zachowała się tak datowana notatka, z której wynika że w kaliskim ratuszu istniało więzienie, którego cele wyposażone były w kajdany służące do unieruchamiania więźniów. Zatem – nie przelewki. Więzienie zwane było m.in. kiełbaśnicą – ponoć ze względu na panujące w nim warunki, choć – dalibóg – nie potrafimy tych etymologicznych związków Sz. Czytelnikom jakoś obrazowo wyjaśnić.
 

1642 – Czyżewscy wybudowali konwikt – dziś powiedzielibyśmy – akademik – tzw. szlachecki dla synów tej rodziny. Oczywiście z czasem korzystali z niego inni, pochodzący z ubogich domów szlacheckich, słuchacze jezuickiego Kolegium. Konwikt stał u zbiegu ulic Kolegiackiej (ob. Kolegialnej) i Łaziennej, tuż przy lewym skrzydle kolegium. 
 

1642 – Miasto odebrało dzierżawcom młyny miejskie i zwietrzywszy całkiem niezły interes, przejęło je pod własny zarząd.
 

1642 – na Toruńskim Przedmieściu – na dzisiejszym narożniku placu Kilińskiego i Warszawskiej – w pobliżu klasztoru bernardynów (pewno tym samym siostrzyczkom było raźniej) trwała budowa kościoła i klasztoru bernardynek. Niespełna dwa wieki później, kiedy zakonnic już nie było w Kaliszu, opuszczone i cokolwiek zniszczone obiekty otrzymała – z przeznaczeniem na fabrykę – rodzina Repphanów rozkręcająca w Kaliszu sukienniczy biznes.
 

1862.03.14 – w Rosieniach w pobliżu Kowna (niektóre źródła podają nieco inne miejsce i datę urodzenia) urodził się Jechaskiel Lipszyc – pisarz i działacz społeczny, czołowa osobowość w religijnym życiu przedwojennego Kalisza. Do grodu nad Prosną – jako już znany rabin – przybył, na prośbę władz wyznaniowej gminy żydowskiej, w 1906 r. Lipszyc uporządkował jej sprawy, ponadto zajął się działalnością społeczną na rzecz najuboższych Żydów. Organizował lepsze warunki lokalowe, zajmował się edukacją biednych dzieci żydowskich. Działał w organizacjach charytatywnych, m.in. był honorowym przewodniczącym organizacji „Linot Hacedek” (hebr. Uczciwy Nocleg). W początkach I wojny przebywał za granicą. Wróciwszy do Kalisza stanął na czele Komitetu Ratunkowego, dla którego zebrał w USA sporą sumę. W 1918 r., został wybrany do Rady Miejskiej. Mieszkał w kamienicy przy ulicy Wodnej, a z Kaliszem związany był na tyle, że odmówił przyjęcia urzędu rabina w Petersburgu (z trzykrotnie wyższym wynagrodzeniem) Kownie i Hamburgu. Utrzymywał kontakty z naczelnym rabinem Palestyny, pełnił funkcję prezesa Krajowego Związku Rabinów w Polsce. Wykładał Talmud, napisał przedmowę do „Pinkasu”, kronikarskiej księgi gminy żydowskiej w Kaliszu. Posiadał autorytet – nie dopuszczał do ostrych konfliktów w gminie i poza nią. Zmarł w marcu 1932 r. a jego wola związana z pochowaniem go  na nowym cmentarzu żydowskim przy Podmiejskiej przełamała opory społeczności żydowskiej do chowania zmarłych na tej nekropolii. 
 

1922.03.20  – w dniu urodzin Marszałka Piłsudskiego z wieży kaliskiej kolegiaty popłynęły melodie – rano i wieczorem nabożne pieśni, natomiast w południe, na pamiątkę zniszczenia miasta w sierpniu 1914 r., dołożono melodię Roty. Pieniądze na ten cel dostarczał magistrat, wojsko dało trębaczy. Z czasem ludzi zastąpiły mechaniczne kuranty a do „repertuaru”  dodano „Pieśń do św. Józefa”. Kilka lat później w miejsce Roty próbowano grać hejnał mariacki ale spowodowało to protesty zarówno kaliszan jak i krakusów.
 

1922.03 – zamknięto, funkcjonujące przy Wrocławskiej 53 (dziś Górnośląskiej) kino Luna, którego właścicielem była Anna Antmanowa. W sierpniu 1919 r. wyświetlano tam m.in. trzyczęściowy film: „Kalisz – zdjęcia z natury”, natomiast  ostatnim prezentowanym w Lunie filmem była „Walka Mecistesa ze złoczyńcami”.
 

1932.03.20 – mieszcząca się w pofabrycznym budynku przy dzisiejszej ulicy Teatralnej szkoła im. Elizy Orzeszkowej otrzymała sztandar. Uroczystość odbyła się w obecności prezydenta miasta Mieczysława Szarrasa, który w okolicznościowym przemówieniu mógł się pochwalić, że w ówczesnych szkołach powszechnych Kalisza nauki pobierało ponad 7,5 tys. dzieci.