Zapomniane historie Kalisza

Przed laty w Kaliszu działo się...

1283.12.26 – Jakub Świnka w dopiero co pobudowanym kaliskim kościele oo. Franciszkanów został wyświęcony na arcybiskupa gnieźnieńskiego. Według źródeł na ceremonię przybyło czterech biskupów oraz książę Przemysł II. Ten ostatni pewno sprawiał wrażenie pogrążonego w smutku okrutnym. Wszak zaledwie kilka dni wcześniej pochował w Gnieźnie ukochaną małżonkę – księżną Ludgardę – a że prawdopodobnie on sam przyczynił się do jej tragicznego zejścia – ech, nie bądźmy zbyt małostkowi. Wybór miejsca arcybiskupiej ceremonii nie był przypadkowy – lobbowała w tej sprawie stryjenka  Przemysła – księżna Jolenta, od czterech lat wdowa po Bolesławie Pobożnym, z którym trzy dekady wcześniej sprowadziła do Kalisza franciszkanów i ufundowała im świątynię. Konsekracja w niej Świnki na metropolitę miała podkreślić rosnące znaczenie zarówno nowego franciszkańskiego kościoła (w tym czasie składał się on z dzisiejszego prezbiterium i bocznej kaplicy – tzw. oratorium) jak i powstającego Kalisza lokacyjnego. A przy okazji – powiedzieć o kościelnej karierze ekscelencji Jakuba Świnki „błyskawiczna” – to niewiele powiedzieć: święcenia kapłańskie otrzymał – również we franciszkańskiej świątyni – raptem… tydzień wcześniej.

1283.12.31 – być może przy okazji (lub w efekcie) tamtej bytności w Kaliszu wspomniany Przemysł II nadał powstałemu na Toruńskim Przedmieściu (dziś narożnik Placu Kilińskiego i Babinej) szpitalowi  św. Ducha, 2 łany gruntów na tymże przedmieściu a także przywilej korzystania z lasów, pastwisk i utrzymania rybaka. Dokument został podpisany w obecności archidiakona kaliskiego Andrzeja, wójta Henryka oraz sołtysa z Tyńca.

1893.12.25 – w Kaliszu urodził się Mieczysław Makary Smorawiński. Ukończył szkołę powszechną w Turku a następnie był uczniem Szkoły Handlowej w Kaliszu. Za działalność niepodległościową w organizacji „Zarzewie” i drużynie skautowej został zesłany w głąb Rosji. W czasie studiów we Lwowie należał do Drużyn Strzeleckich, w 1914 r. ukończył kurs oficerski. W chwili wybuchu I wojny wstąpił do II Brygady Legionów, gdzie pełnił kolejno stanowiska dowódcy plutonu, kompanii i batalionu. Po zakończeniu wojny służył w kolejnych formacjach, w maju 1926 r. opowiedział się po stronie Piłsudskiego. W 1928 r. Mościcki awansował go na generała brygady. Był wówczas najmłodszym generałem w Wojsku Polskim. W chwili wybuchu II wojny organizował mobilizację oraz bazy zaopatrzenia dla walczących na lubelszczyźnie oddziałów. Aresztowany przez Rosjan pod koniec 1939 r. umieszczony został w obozie w Kozielsku. Wraz z większością jeńców z tego obozu został zamordowany w Katyniu prawdopodobnie 9 kwietnia 1940. Był jednym z dwóch zidentyfikowanych generałów w czasie ekshumacji zwłok w lesie katyńskim w 1943. Nazwisko Smorawińskiego widnieje wśród innych na tablicy katyńskiej na dziedzińcu kościoła pobernardyńskiego (oo. Jezuitów), osobna tablica upamiętnia tę postać w kościele garnizonowym a kaliska „handlówka”, mieszcząca się wprawdzie dzisiaj w innym budynku niż za czasów młodego Smorawińskiego, nosi od 2010 r. jego imię.

1923.12.28 – w Zakopanem w trakcie kuracji zmarł na gruźlicę („na progu życia” – urodził się w Kaliszu w 1897 r.) Tomasz Młynarski, absolwent Szkoły Handlowej w Kaliszu i prawa na Uniwersytecie Warszawskim, prezes Akademickiego Koła Kaliszan. W czasie wojny z bolszewikami w 1920 r. walczył m.in. pod Skoczowem, Rawą Ruską i w obronie Lwowa za co został odznaczony orderem Virtuti Militari. Pochowany jest w rodzinnym grobowcu (obok ojca – prezesa Sądu Okręgowego i społecznika oraz zmarłej równie młodo siostry Zochny) w pobliżu głównej bramy cmentarza Miejskiego przy Rogatce. W 1924 r. Akademickie Koło Kaliszan dla uczczenia jego pamięci zakupiło w warszawskim domu akademickim pokój przeznaczony dla maturzystów kaliskich szkół. 

1923.12.28 – tego samego  dnia, spadłszy  z dachu budowanego kaliskiego ratusza, zginął sześćdziesięcioletni Kazimierz Skolimowski herbu Leszczyc (dziadek znanego reżysera). Jako ówczesny architekt miejski „nie chcąc być posądzony o brak dbałości, tak gorliwie doglądał postępu robót przy budowie, że aż ześlizgnął się z oblodzonego dachu i, spadając, poniósł śmierć na miejscu”. Pochowany jest na cmentarzu miejskim przy murze granicznym z metropolią ewangelicką.

2013.12.25 – w Kaliszu zmarł – urodzony w Krakowie w 1934 r. – prof. Andrzej Niekrasz. Absolwent krakowskiej ASP, artysta, nauczyciel akademicki, współorganizator szkolnictwa wyższego w Kaliszu, wieloletni kierownik Zakładu Teorii i Metodyki Sztuk Plastycznych Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego UAM w Kaliszu. Uprawiał rysunek, grafikę i malarstwo, brał udział w około 30 wystawach indywidualnych i ponad 130 wystawach zbiorowych w kraju i zagranicą. Wielokrotnie był wyróżniany za kształcenie wielu pokoleń uzdolnionej artystycznie młodzieży, został wyróżniony honorowym tytułem Kaliszanina Roku 1995. Pochowany jest na cmentarzu Komunalnym.