Kalendarium kaliskie

W Kaliszu przed laty działo się...

1414.09 – mieszczanka kaliska Małgorzata Gutizmutka w testamencie ofiarowała szpitalowi św. Ducha grunty leżące za murami miasta w okolicy szpitalnego kościoła.

1584.09 – uroczyście otwarto Kolegium Jezuickie, którego fundatorem był prymas Stanisław Karnkowski. Otwarcie poprzedzały działania organizacyjnej, prawnej i natury budowlanej oraz kongregacja prowincjonalna z udziałem prymasa, prowincjała jezuitów Jaka Pawła Campano oraz 15 profesorów – jezuitów. Po jej zakończeniu w mieście pozostało kilku jezuitów z pierwszym rektorem Kacprem Sawickim. Powstanie w grodzie nad Prosną doskonałej uczelni stało się faktem – wnet kolegium rozpoczęło działalność dydaktyczną. Działalność Kolegium przerwała kasata zakonu oo. Jezuitów w 1773 

1834 – w miejscu rozebranego po pożarze ratusza wzniesiono – a w zasadzie gruntownie przebudowano postawiony już dwie dekady wcześniej – odwach czyli miejski areszt z pomieszczeniami dla żołnierzy pełniących wartę. Przebudowany został przez Franciszka Reinsteina na okoliczność mającego się odbyć w Kaliszu zjazdu monarchów. Powstał jednokondygnacyjny budynek na planie wydłużonego prostokąta, w części środkowej posiadał sześciokolumnowy portyk zwieńczonym tympanonem z płaskorzeźbą carskiego orła. Górną część budynku wieńczyła uskokowa attyka, nad oknami znalazły się panoplia o tematyce militarnej.. Obiekt nie postał, spełniając swe penitencjarne funkcje, zbyt długo. Został rozebrany w latach 1888-90 w związku z rozpoczętą (wreszcie) budową w tym miejscu nowego ratusza.

1834 – kaliska Komisja Wojewódzka zawiadomiła władze miejskie o zamiarze wybudowania teatru i jednocześnie zleciła budowniczemu gubernialnemu Reinsteinowi opracowanie kosztorysu tej inwestycji. Okazała się ona jednak zbyt droga i zamiast tego podjęto decyzję odkupienia i gruntownej przebudowy letniego teatru od J. Lubiejewskiego. Wybudowanie w miejscu prowizorki okazałego (choć niekoniecznie solidnie postawionego) obiektu zakończyło trwający kilkanaście lat impas w dziedzinie prób zaspokojenia rozbudzonych ponad ćwierć wieku wcześniej przez Wojciechowskiego Bogusławskiego ciągot kaliszan do posiadania własnej sceny.

1834 – powstaje browar Weigtów – z pogranicznej Rydzyny (Prusy) przyjechał pierwszy z Weigtów – Daniel, który wraz z Gustawem założył parowy browar przy obecnej ul. Mostowej. W połowie wieku browar należał do Karola, który od 1866 r. zaczął skupywać ziemię wokół zakładu od rodzin Rotherów i Kęszyckich (Dom pod Aniołami). W konsekwencji cały teren za mostem Kamiennym, usytuowany od ul. Wrocławskiej (obecnej Śródmiejskiej) wzdłuż rzeki aż do jej odnogi (Babinki), trafił w jedne ręce.

1834 – na rogu Piekarskiej postawiono budynek dla powstałej w 1798 r. szkoły ewangelickiej. Wkrótce znalazła się tam też kancelaria parafii ewangelickiej a z kolej pół wieku później budynek udzielił na kilka lat gościny kaliskiej Szkoły Niedzielno-Handlowej.

1834 – do Kalisza przybył Walenty Stanczukowski, lekarz szpitala św. Trójcy, członek Kaliskiego Towarzystwa Dobroczynności. Niezwykle oryginalna i zasłużona dla naszego miasta postać – zdecydowanie zasługująca na szersze omówienie. Pewnie niedługo zadośćuczynimy tym oczekiwaniom.

1854.09.08 – w Paryżu zmarł, prawdopodobnie na cholerę, Alojzy Prosper Biernacki herbu Poraj. Urodzony w czerwcu 1778 r., prawdopodobnie był pierwszym Polakiem, który zdobył uniwersyteckie wykształcenie rolnicze. Po studiach w Niemczech do kraju wrócił w 1801. Objął majątek ojca w podkaliskich Sulisławicach przekształcając go we wzorowe i nowoczesne gospodarstwo. Przebudował tam też dwór, w którym mieszkał do 1831 r. Był propagatorem nowoczesnego rolnictwa i budownictwa wiejskiego. O Sulisławicach pisano: pierwsza wieś w Polsce, którą po angielsku […] urządzono]; przemienne gospodarstwo polowe, szczególnie liczne stado merynosów. A my, w swoim czasie napiszemy w Ż.K. o tej postaci jeszcze więcej. Póki co, chcący zadumać się nad grobem Biernackiego, winni udać się na paryski cmentarz Montmarte w aleję Avenue des Polonanis.

1984.09.02 – ordynariusz włocławski bp. Jan Zaręba dokonał na kaliskim Zagorzynku aktu poświęcenia kaplicy, której nadał wezwanie Narodzenia Najświętszej Maryi Panny. Kaplica powstała z zaprojektowanego przez Feliksa Hertza, domu katechetycznego po kilkunastu latach przekształciła się w okazałą świątynię pod tym wezwaniem.

1994.09.03 – zmarł w Kaliszu Józef Walenty Samelczak, organista, pedagog i działacz społeczny. Urodzony w 1912 r. pod Rawiczem, do Kalisza trafił w 1966 r. Został dyrektorem Szkoły Muzycznej, prowadził i dyrygował kilkoma chórami. Zajmował się też komponowaniem – m.in. skomponował operę Jaś i Małgosia, kantatę Calisia, liczne pieśni religijne oraz popularną pieśń Nad Prosną. Pochowany jest w Środzie Wlkp.

Foto: dwór w Sulisławicach