Kalendarium kaliskie

Przed laty w Kaliszu działo się...

1334.10.09 – Kazimierz Wielki potwierdził wydany kilkadziesiąt lat wcześniej tzw. statut kaliski Bolesława Pobożnego czyniąc ów akt prawny obowiązującym w całej Rzeczypospolitej.

1854 – na skutek dwuletniego nieurodzaju Kalisz dosięgła klęska głodu. Na ulicach „znajdowano trupy ludzi z głodu pomartych”. W „jatkach chlebowych” urządzonych w dawnym klasztorze klarysek, już od godz. 3.00 w nocy tłumy walczyły o bochenek chleba. Niewiele pomagały kartki, które na ten rarytas wydawano rodzinom w kaliskim magistracie. Od śmierci głodowej ratowała kaliszan „zupa rumfordzka” organizowana przez specjalny komitet społeczny oraz jagły sprowadzane z Węgier. Ciężkie ośmio- lub dziesięciokonne zaprzęgi porobiły bruzdy i doły w kaliskich brukach, mimo to ciągle znajdowano na ulicach miasta trupy nędzarzy zmarłych z głodu.

1874 – zapadła decyzja Izabeli Działyńskiej o tworzeniu – w oparciu o gromadzone przez nią i przez jej męża w gołuchowskim zamku zbiory – muzeum. 150 lat później muzeum nadal zaprasza do podziwiania eksponatów eksponowanych w zamkowych komnatach.

1874 – na miejscu drewnianego, wybudowano w Stawiszynie nowy murowany kościół, ufundowany przez Wilhelma Rephana (właściciela Zbierska i Petryk), który wyposażył też wnętrze i ufundował zegar na wieży.

1874 – dane z dostrzegalni Władysława Ehma z ulicy Warszawskiej (o „dziwactwach” tego gentelmana pisaliśmy niedawno) drukuje „Kaliszanin”.

ok. 1874 – urodził się Stanisław Rappak, drukarz, księgarz, wydawca. W latach 1911-1914 prowadził w Kaliszu przy Mariańskiej 10 (+ filię przy Wrocławskiej 41) księgarnię. Obok książek sprzedawał materiały piśmiennicze i pocztówki, prowadził też kantor prenumeraty czasopism. Wydał trzy edycje „Kalendarzy Kaliskich”. Od 1919 r. prowadził wspólnie z Józefem Matuszkiewiczem księgarnię, przy której otworzył drukarnię akcydensową. Zginął w obozie Gross-Rosen w czerwcu 1944, na rodzinnym grobowcu na  cmentarzu Miejskim jest tablica mu poświęcona.

1894.10 – zarejestrowano w Kaliszu Oddział Cesarskiego Towarzystwa Ratowania Tonących. Pod egidą towarzystwa, które tym samym należy uznać za jeden z najstarszych klubów sportowych w Wielkopolsce, zaczęto uprawiać sport wioślarski, organizować regaty oraz imprezy turystyczne. W 1906 r. dokonano zmiany nazwy na Kaliskie Towarzystwo Wioślarskie. Według statutu towarzystwo miało za zadanie rozwój sportu wioślarskiego, niesienie pomocy tonącym oraz nauczanie pływania. 

1884 – urodził się Stanisław Pacholski, pseud. Zeus (Cojs), pedagog. W latach 1916-31 lubiany przez uczniów dyrektor Miejskiego Gimnazjum Filologicznego (od 1923 Państwowego Gimnazjum Humanistycznego im. Adama Asnyka). W lutym 1932 zawieszony w czynnościach dyrektora i przeniesiony dyscyplinarnie do Płocka za obronę uczniów, którzy zorganizowali w parku wiec popierający protesty studenckie przeciwko polityce ministra oświaty. Działacz Narodowej Demokracji, Towarzystwa Biblioteki i Czytelni Publicznej im. Adama Mickiewicza. W 1924 radny Rady Miejskiej. Zginął – spalony żywcem – w 1945 r. w łódzkim Radogoszczu.

1884 – taką datę upamiętnia głaz informujący (rzecz jasna – pisany cyrylicą) o założeniu przez Daragana w części parku w pobliżu pałacu gubernatora „osobistego” ogrodu Kamień z napisem – przeniesiony kawałek – oglądać można do dziś, zniknął gdzieś istniejący ponoć kiedyś drugi głaz z przekazem dla potomności.

1904.10.04 – w opinii świętości zmarł – urodzony w 1841 r. Konstanty Księski (Księdzki), ksiądz, działacz charytatywny. W Kaliszu pełnił funkcję rektora kościoła pobernardyńskiego a także prefektem w Szkole Realnej. Z własnych funduszy organizował m.in. półkolonie i żłobki dla dzieci.  Kolekcjonował pieśni religijne i ludowe, pisał do nich nuty. Dwa lata po jego śmierci w kościele pobernardyńskim (ob. Jezuickim) wmurowano poświęconą mu tablicę pamiątkową, pół wieku później do podziemnej krypty tej świątyni przeniesiono z cmentarza Miejskiego szczątki kapłana.

1984.10.13 – w Kaliszu zmarł tragicznie – urodzony w lipcu 1946 r.  Krzysztof Marks, pseud. Jan Nadel, plastyk. Absolwent Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka. Uprawiał malarstwo portretowe, grafikę warsztatową i użytkową, zajmował się projektowaniem oraz wystrojem wnętrz. Swoje prace prezentował na wystawach w Kaliszu, Wrocławiu i Łodzi. Współpracował z redakcją „Ziemi Kaliskiej” ilustrując opowiadania Tadeusza Pniewskiego oraz Eligiusza Kor-Walczaka. Pochowany jest na cmentarzu Miejskim.

(ps)