Kalendarium kaliskie

Przed laty w Kaliszu działo się...

Tydzień 26: 23 czerwca – 29 czerwca 2025 r.
Wsch. sł. (29 czerwca) w Kaliszu: 4.31 
Zach. sł.: 21.10

1875 – panowie Bernard Baumgart, Abraham Wróblewski i Markus Vogl założyli w zabudowaniach browaru Weigta parową fabrykę… cykorii. Okazuje się, że oferta asortymentowa kaliskiego przemysłu w XIX w. nie znała niemal granic. 

1885 – urodził się Władysław Żarnecki, popularny w Kaliszu nauczyciel matematyki i fizyki. Do naszego miasta przybył z Krakowa w 1919 r. , w międzywojniu uczył w Gimnazjum Męskim i w Gimnazjum Sióstr Nazaretanek. Po II wojnie kontynuował nauczanie w Asnyku, trafił też  do Gimnazjum i Liceum im. T. Kościuszki. Zmarł w 1958 r., pochowany jest na cmentarzu Miejskim.

1885 – z inicjatywy Adama Chodyńskiego geometra Władysław Tarkowski wykonał pomiary i plan grodziska na Zawodziu. Na więcej – z powodu protestów właścicieli tamtejszego terenu – nie można było sobie już wówczas pozwolić. Za to w tym czasie „szwedzkie góry” (nazwa wzięła się stąd, że gdy kaliszanki grzeszyły duchy szwedzkich żołnierzy ruszały stamtąd by je na drogę cnoty nawrócić?!!) stanowią ulubione miejsce wycieczkowe kaliszan, trafiają tam też czasem pochody i manifestacje robotników.

1885 – nakładem Hofmańskiego ukazuje się Kieszonkowa kroniczka historyczna miasta Kalisza. Publikacja Adama Chodyńskiego stała się punktem odniesienia dla kolejnych prac o Kaliszu nie tylko samego historyka i regionalisty ale wielu kolejnych autorów piszących i opowiadających o grodzie nad Prosną (patrz wspomnienie o Chodyńskim w rubryce „Historia” w Ż.K. sprzed trzech tygodni). „Kroniczka…” obejmuje najdawniejsze dzieje Kalisza aż po rok 1883 i zawiera informacje z zakresu wydarzeń politycznych (zjazdy monarchów, przemarsze wojsk), dotyczące budownictwa, rozwoju instytucji miejskich, życia społecznego i kulturalnego. Nie pomija też wydarzeń o charakterze drugorzędnym bądź wręcz anegdotycznym, daje cząstkowe zarysy biograficzne znaczniejszych kaliszan, próbuje posługiwać się statystyką, zwłaszcza w podawaniu liczby ludności i jej struktury w poszczególnych okresach.

1885 – na warszawskiej Pradze ginie, zasztyletowany przez kolegę (?!) Rosjanina Dionizego Kopystyńskiego, syn Adama Chodyńskiego – Jan, o czym zbolały ojciec donosił w liście Kraszewskiemu. To tragiczne wydarzenie, nie pierwsze w życiu Chodyńskiego, zapewne przyćmiło mu radość z powodu ukazania się właśnie publikacji, o której mowa w notce wyżej.

1885 – proboszcz stawiszyńskiego kościoła pw. św. Bartłomieja Teodor Mejer wybudował „z jałmużny biednych ludzi” nową wieżę zwieńczoną ośmiobocznym hełmem iglicowym. 

1885 – w kaliskim parku pojawiła się pierwsza ze, zakupionych przez miasto w berlińskiej fabryce Ernsta March, rzeźba. Był to Amor. Nie wiadomo, gdzie pierwotnie znajdowała się figura przedstawiająca figlarnego chłopca ze strzałami, natomiast trzy lata później stała się częścią wybudowanych za cukiernią w pobliżu Babinki sztucznych ruin.

1885 – na Prośnie pojawiła się pierwsza łódź, która należała do Wiktora Weigta, członka rodziny kaliskich browarników. Po tym zdarzeniu sprawy podróży wodnych w Kaliszu potoczyły się szybko (szybciej niż najczęściej leniwy nurt naszej rzeki) - rok później  mieliśmy już w Kaliszu regularnie kursującą po głównym korycie rzeki łódź „Prosna” .

1895 ok. – w Kaliszu urodziła się Maria Morska (właśc. Frenkiel Anna, nazywana Niutą) – aktorka teatralna ikabaretowa, publicystka, feministka i skandalistka. Prawdopodobnie była córką kaliskiego lekarza z inteligenckiej, zasymilowanej rodziny żydowskiej Ukończyła wraz z siostrą prestiżową angielską szkołę z internatem w Broadstairs k. Dover. Po powrocie w 1913 r. debiutowała jako aktorka w Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie. Krótko grała też w lubelskim kabarecie Wesoły Ul obok Hanki Ordonówny. Następnie wyjechała do Warszawy, tam sławę przyniosły jej występy w kawiarni Pod Pikadorem gdzie deklamowała poezje i prozę wybitnych autorów. Łączył ją romans z Antonim Słonimskim, była obiektem fascynacji Anny Iwaszkiewiczowej, blisko przyjaźniła się z Marią Pawlikowską-Jasnorzewską i Ireną Krzywicką. Była współzałożycielką w 1933 Ligi Reformy Obyczajów, której patronował T. Boy-Żeleński. Od 1933 publikowała w „Wiadomościach Literackich” - jako „Marjusz Dawn” – krytyczne felietony społeczno-polityczne. Po wybuchu II wojny wyjechała z mężem do Lwowa Do Warszawy wróciła w 1945 r. ale w maju tego roku  nagle zmarła. Została pochowana tamże na cmentarzu Powązkowskim.