„Konspiracja antykomunistyczna w Wielkopolsce południowo-wschodniej w latach 1945-1956” – promocja książki

18 marca 2025 r. w siedzibie Starostwa Powiatowego w Kaliszu Archiwum Państwowe w Kaliszu promowało w gmachu Starostwa Powiatowego w Kaliszu swoje najnowsze wydawnictwo pt. „Konspiracja antykomunistyczna w Wielkopolsce południowo-wschodniej w latach 1945-1956”.

   Gospodarzami wydarzenia byli:  Jan Adam Kłysz, starosta kaliski  i dr Grażyna Schlender, dyrektor Archiwum Państwowego w Kaliszu.  Gośćmi specjalnymi uroczystości byli recenzenci: dr hab. Jerzy Bednarek i dr hab. Waldemar Handke oraz grupa autorów poszczególnych artykułów w książce: dr Rafał Kościański, Maciej Grzesiński, Tomasz Cieślak, Daniel Szczepaniak, Dariusz Żurek i Paweł Wąs. Książka „Konspiracja antykomunistyczna w Wielkopolsce południowo-wschodniej w latach 1945-1956” ma charakter źródłowy i regionalny. Jest przede wszystkim pierwszą próba całościowego opisu lat powojennych na Ziemi  Kaliskiej w epoce walki o władzę i siłowego  wdrażania komunizmu w latach 1945-1956. Książka pokazuje także drugą stronę medalu, to jest urzędy bezpieczeństwa i ich działalność, a także bardzo aktywne w tym okresie różnego rodzaju komunistyczne sądy wojskowe.

    W roli promotorki książki wystąpiła dr G. Schlender.  - Książka  jest hołdem złożonym, często bezimiennych, żołnierzom drugiej partyzantki Ziemi Kaliskiej, którzy w mrocznych latach stalinizmu 1945-1956, prowadzili nierówną walkę o niepodległą, wolną od komunizmu Polskę. Publikacja jest pierwszym opracowaniem poświęcony strukturom, działaniom i ludziom Wielkopolskiej Samodzielnej Grupy Ochotniczej „Warta” na obszarze Ziemi Kaliskiej. Książka likwiduje kolejną białą plamę w dziejach Polski i Ziemi Kaliskiej. Składa się z dziewięć artykułów, z których pięć omawia terytorialne struktury "Warty" i wchodzące w skład organizacji zbrojne oddziały partyzanckie. Cztery artykuły opracowane są w ujęciu tematycznym i dotyczą: niepodległościowych organizacji młodzieżowych, roli aparatu bezpieczeństwa w likwidacji podziemia zbrojnego oraz procesów żołnierzy podziemia niepodległościowego przed sądami doraźnymi KBW – mówiła dr G. Schlender.

    Nie omieszkała wspomnieć o dużych oddziałach partyzanckich powiązanych z WSGO "Warta" działających na terenie powiatów:  ostrowskiego, kępińskiego, krotoszyńskiego i jarocińskiego. - Wymienić tu trzeba między innymi oddział Zygmunta Borostowskiego ps. „Bora”, Jana Kempińskiego ps. „Błysk”, Franciszka Olszówki ps. „Otto”, a także nie związane z "Wartą", a działający na terenie Inspektoratu Kaliskiego duży oddział Eugeniusza Kokolskiego ps. Groźny" i uzbrojoną przez niego grupę Stanisława Spaleniaka ucznia Gimnazjum im. T. Kościuszki w Kaliszu. Inspektorat Kaliski był pozbawiony kadry oficerskiej, ze względu na ogromne straty jakie poniosła kaliska partyzantka w czasie II wojny światowej. Na czele obwodu Kalisz stał Albin Lisewski, któremu podlegało miasto i Nikodem Fibinger, szef powiatu kaliskiego. Na terenie powiatu kaliskiego WSGO Warta" działało 11 placówek, a w Kaliszu 5. Pierwszym komendantem, utworzonego w czerwcu 1945, Inspektoratu Kaliskiego był kpt. Józef Sikorski – kontynuowała.

   Recenzent dr hab. J. Bednarek wskazał, że kaliskie Archiwum podjęło się wydania książki o tematyce trudnej, lokalnej, ale osadzonej przy tym mocno w kontekście historii Polski. - Widzę, co najmniej pięć argumentów za tym, by tę książkę przeczytać. Po pierwsze jest to kompendium wiedzy o WSGO „Warta” na Ziemi Kaliskiej. Po drugie, książka porządkuje faktografię związaną z losami poszczególnych partyzantów. Po trzecie, wskazuje na aktywność grup młodzieżowych w walce o niepodległość. Po czwarte, rzetelnie omawia drugą stronę barykady: aparat bezpieczeństwa i po piąte, pokazuje jak ważny w badaniach nad dziejami konspiracji jest zasób IPN – zachęcał do przeczytania książki dr hab. J. Bednarek.  

   Natomiast drugi z recenzentów dr hab. W. Handke wyraził radość, że powstała tak pionierska praca, która przywraca na nowo pamięć o Żołnierzach Wyklętych Ziemi Kaliskiej. - Publikacja wskazuje drogę do prawdy, a prawda według Witolda Gadowskiego: jest głupia, nie idzie na układy. Jest niekulturalna, nie ma dobrych manier. Prawda jest bezczelna i wywołuje emocje. Nie wybacza, nie folguje (...). Prawda przeżyje o chlebie o wodzie. Wyśpi się w piwnicy - mówił dr hab. W. Handke.  Zaapelował też do młodzieży, by poznawała prawdziwą historię Ziemi Kaliskiej i przekazywała ją kolejnym pokoleniom jako dziedzictwo narodowe. 

   W wydarzeniu oprócz już wymienionych osób uczestniczyli między innymi: Dorota Hurna, radna Rady Powiatu Ostrowskiego, reprezentująca europoseł Marlenę Maląg, Sławomir Lasiecki, przewodniczący Rady Miasta Kalisza, Paweł Kaleta,  wicestarosta kaliski, Wincenty Nowak, wiceprzewodniczący Rady Powiatu Kaliskiego, asystent posła Jana Dziedziczaka, Mariusz Chojnacki, wójt gminy Ceków, Laura Wojtysiak, radna Rady Powiatu Kaliskiego, Grażyna Dziedziak naczelnik Wydziału Kultury i Sztuki, Sportu i Turystyki Urzędu Miasta Kalisza, Marcin Magdziński, dyrektor Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej, ks. kanonik Marcin Papuziński kanclerz Kurii Diecezjalnej, Jolanta Nowosielska, dyrektor Książnicy Pedagogicznej w Kaliszu, Anna Kubiak, dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej im. A. Asnyka, Małgorzata Matysiak, dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej im. Braci Gillerów w Opatówku, Mariusz Kurzajczyk, prezes Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Archiwaliów, Magdalena Brzeżańska, reprezentująca Zarząd Regionu NSZZ „Solidarność Wielkopolska Południowa”, Maciej Garbowicz, autor projektu okładki do książki, młodzież z II Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza. Kościuszki w Kaliszu wraz z nauczycielem Karolem Przybyłą oraz Marcin Kusz z rodziną – prawnuk brata Władysława Kusza – Żołnierza Wyklętego pochowanego na cmentarzu w Godzieszach.

  Gośćmi specjalnymi uroczystości byli recenzenci: dr hab. J. Bednarek i dr hab. W. Handke oraz grupa autorów poszczególnych artykułów w książce: dr Rafał Kościański, Maciej Grzesiński, Tomasz Cieślak, Daniel Szczepaniak, Dariusz Żurek i Paweł Wąs.

(grz)

foto: Powiat Kaliski, APKalisz