Promocja Encyklopedii Solidarności

  2 czerwca 2021 r. w Villi Calisia w Kaliszu odbyła się promocja wydawnictwa pt. „Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976-1989”. Redaktorem naczelnym tomu 4 jest dr Jan Olaszek. Organizatorami uroczystości było Archiwum Państwowe w Kaliszu, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi i Zarząd Regionu NSZZ "Solidarność" Wielkopolska Południowa w Kaliszu. Spotkanie odbyło się w zabytkowym budynku przy al. Wolności 4, gdzie w roku 1981 (od VII do 13 grudnia 1981) mieściła się siedziba Zarządu Regionu NSZZ „S” Wielkopolska Południowa. Zarówno w l. 70. jak i obecnie mieści się tu pałac ślubów.

  W promocji udział wzięli m. in. Tomasz Ławniczak, historyk, działacz NZS na Uniwersytecie Wrocławskim (1980-1981), w stanie wojennym aktywny kolporter wydawnictw podziemnych, poseł na Sejm, dyrektor biura poselskiego posła na Sejm RP dr. Jana Mosińskiego Łukasz Wolski, prezydent Kalisza Krystian Kinastowski, Starosta Kaliski Krzysztof Nosal, Antoni Pietkiewicz działacz opozycji demokratycznej z lat 70., lider kaliskiej „S” w . 1980-1981, działacz podziemnej „S”, represjonowany w stanie wojennym, były wojewoda kaliski i mazowiecki, Witold Sitarz działacz "S" w ostrowskich Zakładach Automatyki Przemysłowej, były senator RP, Sławomir Lasiecki radny miasta Kalisza, przewodniczący Zarządu Regionu NSZZ "Solidarność" Wielkopolska Południowa Bernard Niemiec, prezes Stowarzyszenia im. H. Sutarzewicz Elżbieta Stadtmüller, dawni oraz obecni działacze "S", bohaterowie, których biogramy znalazły się w 4 tomie wydawnictwa: Lech Górski, Włodzimierz Muth, prof. dr hab. Jerzy Pietrzak, Jacek Śródka. IPN reprezentowali: dr Sebastian Pilarski - Naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN Oddział w Łodzi, który przybył w imieniu dyrektora IPN Oddział w Łodzi dr. hab. Dariusza Roguta oraz dr Grzegorz Wołk - historyk, politolog, pracownik IPN w Warszawie, sekretarz redakcji 4 tomu Encyklopedii Solidarności oraz redaktor naczelny elektronicznej wersji encyklopedii „S” - encysol.pl

  W pierwszej części spotkania głos zabierali goście. Na przykład poseł Tomasz Ławniczak zauważył, że współczesne społeczeństwo, a zwłaszcza ludzie młodzi, nie są dobrze zorientowani w najnowszej historii Polski. Trzeba im uświadamiać to, że w latach 70. 80. XX w. władza komunistyczna występowała przeciwko obywatelom, a wielu z nich straciło życie w tej bratobójczej walce. Poseł złożył podziękowania za inicjatywę autorów i wydawców Encyklopedii Solidarności, którzy upamiętnili okres walki o niepodległą Polskę, a zwłaszcza epokę Solidarności i stanu wojennego. W imieniu posła Jana Mosińskiego specjalny list odczytał Łukasz Wolski, przypominając, że współczesna "Solidarność" jest depozytariuszem pamięci o wydarzeniach lat 1980-1981 i przywołuje nazwiska ofiar stanu wojennego. Uważa też, że bohaterom biogramów należy się pamięć i wdzięczność. Do tej kwestii odniósł się także prezydent Krystian Kinastowski, który powiedział, że reprezentuje młodsze pokolenie i zdaje sobie sprawę, że tylko dzięki odwadze i bohaterstwu członków "Solidarności" może dziś żyć w wolnej Polsce. Przewodniczący ZR NSZZ "Solidarność" Bernard Niemiec zauważył, że Encyklopedia Solidarności jest rodzajem hołdu dla ludzi, którzy dali nam wolność. Musimy z niej umiejętnie korzystać i nadal pielęgnować starania o dobrobyt kraju i jego obywateli.

  W drugiej części spotkania dr Sebastian Pilarski i dr Grzegorz Wołk scharakteryzowali wydawnictwo i opowiedzieli o pracach redakcyjnych nad nim. Naczelnik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN Oddział w Łodzi wspomniał, że ma okazję współpracować z instytucjami z regionu kaliskiego w promowaniu najnowszej historii Polski, a Encyklopedia Solidarności jest przejawem tej udanej współpracy.

  Główną ideą wydawnictwa jest oddanie hołdu tym, którzy oddali swoje życie i zdrowie za Ojczyznę. Obecnie trwają już prace nad 5 tomem, który prawdopodobnie ukaże się w 2022 r. Dr Sebastian Pilarski nadmienił, że dr Grażyna Schlender jest jedynym autorem w Polsce, który z Encyklopedią Solidarności współpracuje od początku biorąc udział w redakcji wszystkich dotychczas wydanych tomów. Opracowała ogółem 68 biogramów i 16 haseł (12 biogramów i 6 kolejnych haseł w przygotowaniu). Encyklopedia ukazuje się systemem holenderskim, to znaczy, że każdy jego kolejny tom stanowi całość i sporządzony jest w układzie alfabetycznym od A do Z.

  Dr Grzegorz Wołk przypomniał, że Encyklopedia Solidarności wydawana dziś pod auspicjami IPN swoje źródło ma w projekcie społecznym Oficyny Wydawniczej "Volumen" i Stowarzyszenia "Pokolenie" z Katowic. Autorzy pracujący dziś nad biogramami nadal opierają się o ustalone wówczas ramy i wskazówki redakcyjne. W 2006 r. uruchomiono stronę internetową Encyklopedii Solidarności i wedle przewidywań w przyszłości, to właśnie portal wirtualny przejmie rolę wiodącego środka informacyjnego. Sam projekt Encyklopedii Solidarności stanowi jeden z najdłuższych programów wydawniczych w Polsce. Kluczem doboru jest w tym przypadku aktywność opozycyjna danych osób. Wielu działaczy nadal żyje i kwestia uaktualnienia biogramu po latach stanowi pole do dyskusji na przyszłość.

  W 40. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego dyrektor Archiwum państwowego w Kaliszu dr Grażyna Schlender wystąpiła z prelekcją "Stan wojenny w Regionie Wielkopolska Południowa". Przypomniała najważniejsze osiągnięcia NSZZ "Solidarność" Region Wielopolska Południowa z l. 1980-1981. Należały do nich utworzenie pierwszego w Polsce Domu Kultury Robotniczej „S”, uruchomienie prężnie działającej drukarni, która obsługiwała kilka regionów i którą SB uważało za filię Niezależnej Oficyny Wydawniczej NOWA. Największym osiągnięciem regionu było z całą pewnością „Posłanie do Ludzi Pracy Europy Wschodniej”. Jego pomysłodawcą był lekarz z Ostrowa Wlkp. Henryk Siciński, a tekst zredagowali Bogusław Śliwa z Kalisza i Jan Lityński z Warszawy. Leonid Breżniew uznał posłanie za niebezpieczny i prowokacyjny dokument. Pamiątką tych gorących czasów walki „S” z komuną jest napis na budynku kaliskiego sądu „Przywrócić godność prawu”. Autorem hasła jest Bogusław Śliwa.

  Następnie G. Schlender omówiła początki stanu wojennego w Kaliszu skupiając się na przejęciu przez SB i MO drukarni i Zarządu regionu oraz internowaniu członków S. Następnie prelegentka omówiła najważniejsze struktury podziemnej „S” w Kaliszu działające w stanie wojennym. Przede wszystkim Tymczasowy Komitet Koordynacyjny NSZZ „S” Wielkopolska Południowa (1982-1984), Międzyregionalna Komisja Koordynacyjna „Kalisz-Konin-Sieradz” (1983-1984) i Solidarność Walcząca Oddział w Kaliszu z 1985 r. oraz utworzone w 1988 r. przez o. Stefana Dzierżka Duszpasterstwo Ludzi Pracy im. Księdza Jerzego Popiełuszki w Kaliszu, na którego gruncie powstał w styczniu 1989 Komitet Organizacyjny Tymczasowego Zarządu Regionu NSZZ „S” Wielkopolska Południowa.

  Pod koniec spotkania bohaterom 4 tomu wręczono pamiątkowe egzemplarze Encyklopedii Solidarności. Następnie Antoni Pietkiewicz wspomniał, że zna osobiście wszystkie osoby, których biogramy znalazły się w wydawnictwie. Ich działalność zapoczątkowała głębokie zmiany systemowe w Polsce. Wartości im przyświecające powinny być inspiracją dla młodego pokolenia.

  W tomie 4 znalazło się łącznie 10 biogramów osób działających w regionie Wielkopolska Południowa: Lech Górski, Elżbieta Kubasik, Mirosława Mencel, dr Jan Mosiński, Włodzimierz Mut, Andrzej Orczykowski, prof. dr hab. Jerzy Pietrzak, Lucyna Prylińska, Jacek Śródła i Tadeusz Wolf.

(red)