Ulice (ulica) Ryszarda Cieślaka

W kaliskiej Wieży Ciśnień czynna jest wystawa poświęcona Ryszardowi Cieślakowi – kaliszaninowi, Asnykowcowi, wybitnemu aktorowi teatralnemu, bardziej znanemu na świecie niż w rodzinnym Kaliszu. Wystawa przybliża sylwetkę Cieślaka, jednego z największych polskich aktorów XX wieku, który do tej pory... nie patronuje żadnej kaliskiej ulicy. Jak to możliwe?

– Przygotowywaliśmy ją bardzo długo. Po kolei odkrywaliśmy „warstwy” Ryszarda Cieślaka, kształtowaliśmy swoje, subiektywne, opinie na jego temat ale staraliśmy się przede wszystkim zachować obiektywizm – pokazać jego zalety, talent, ale też ułomności, cały zakres człowieczeństwa. I współpracę z wybitnym, nietuzinkowym  reżyserem, jakim był Jerzy Grotowski – mówi Agnieszka Woźniak, współautorka scenografii wystawy.
Dużą część wystawy stanowią wątki związane z Kaliszem. Przypomnijmy, tu przyszedł na świat w 1937 roku, tu pobierał nauki – w Szkole Podstawowej numer 1 a potem  w Liceum im. Adama Asnyka. Tu rozpoczynał swoją aktorską karierę.
Kolejne piętro poświęcone jest wybitnym sztukom teatralnym, w których zagrał Cieślak, m.in. kaliskiemu spektaklowi „Balladyna” w którym zagrał Kirkora. 
– Natomiast na najwyższym piętrze wieży znalazły się m.in. fotografie z zagranicznych podróży aktora – dodaje pani Agnieszka. 

Justyna Janczak, współautorka scenografii wystawy, autorka oprawy graficznej, wspomina o współpracy Ryszarda Cieślaka z Jerzym Grotowskim – reżyserze teatralnym, teoretyku teatru, pedagogu, jednym z największych reformatorów teatru XX wieku. O pracy w teatrze „Laboratorium”. – Był to teatr eksperymentalny, szukający metod na wypracowanie nowych sposobów gry aktorskiej – mówi Justyna Janczak.
Przypomnijmy największe role kaliszanina – Ezawa i Hektora w „Akropolis”, Wagnera, Waldesa i Benwolia w „Tragicznych dziejach doktora Fausta”, gdzie zwrócił na siebie uwagę Jerzego Grotowskiego, o wielkiej roli Cieślaka w „Księciu Niezłomnym” czy legendarnej kreacji w „Apocalypsis cum figuris” za którą otrzymał nagrodę dla najlepszego aktora.
Od 1982 roku Ryszard Cieślak pracował głównie za granicą. Wystąpił m.in. w spektaklu „Mahabharata” w reżyserii Petera Brooka. Ale za granicą zajmował się również reżyserią („Aleph. Impressioni da un Inferno”, „Pontedera” czy „Peer Gynt, Ǻrhus”). Był także wykładowcą New York University Tisch School of Arts.
Ryszard Cieślak zmarł 15 czerwca 1990 roku w Houston (USA).

Pani Justyna zwraca uwagę na nietuzinkową, atrakcyjną formę wystawy „Ulice Ryszarda Cieślaka”. – To jedna z najbardziej rozbudowanych wystaw, jakie do tej pory zorganizowaliśmy. Swego rodzaju hybryda łącząca klasyczne podejście do przestrzeni wystawienniczej – plakaty, zdjęcia, materiały tekstowe z nowoczesnymi technologiami. Mamy nadzieję, że w ten sposób pełniej docieramy do naszego odbiorcy. 
W redakcyjnym spotkaniu dotyczącym wystawy i postaci Ryszarda Cieślaka wziął także udział Włodzimierz Garsztka, teatrolog i polonista, twórca i od 32 lat opiekun uczniowskiego „Teatru na Widoku”. Pan  Włodzimierz w latach 1974 – 81 współpracował z „Teatrem Laboratorium”, z Jerzym Grotowskim i Ryszardem Cieślakiem. Przypomniał o roli, jaką w życiu kaliszanina odegrał wybitny reżyser. – Cieślak bez Grotowskiego nie istniał – podkreślił W. Garsztka ale przy okazji przyznał, że na spektakle z udziałem wybitnego aktora przychodzili ludzie, którzy w ogóle nie chodzili do teatru. – Przychodzili na Cieślaka. 
Pomysłodawcą wystawy jest Piotr Bigora, Dyrektor Ośrodka Kultury Plastycznej Wieża Ciśnień im. Bogdana Jareckiego w Kaliszu. 
– Naszą intencją jest przypomnienie kaliszanom, i nie tylko kaliszanom, osoby Ryszarda Cieślaka, popularyzacja  tej niezwykłej postaci i jej uhonorowanie. Wniosek o nadanie nazwy jednej z kaliskich ulic nazwy „Ryszarda Cieślaka”, już trafił do Komisji Prawa Rady Miasta Kalisza. Miejmy nadzieję, że zostanie rozpatrzony pozytywnie – oczekuje Leszek Ziąbka, kaliski archeolog, prezes Stowarzyszenia Pro Kalisia i ocenia, że dobrą formą upamiętnienia aktora byłaby także stosowana tablica pamiątkowa na murach I Liceum Ogólnoksztłacącego im. Adama Asnyka, którego był wychowankiem.
Wystawa „Ulice Ryszarda Cieślaka” jest elementem tegorocznych Kaliskich Spotkań Teatralnych. Będzie czynna do 1 czerwca. Głównym partnerem wystawy jest wrocławski Instytut im. Jerzego Grotowskiego.
(pp)