W Zaduszki na cmentarzu na Majkowie

Zaduszki to dzień, w którym warto było odwiedzić Cmentarz Wojskowy na Majkowie. Jeden z najpiękniejszych i o ciekawej historii cmentarzy w Kaliszu.

   Cmentarz Wojskowy na Majkowie zwany też Żołnierskim jest cmentarzem niezwykłym. Władysław Kościelniak w swoim przewodniku po Kaliszu określił go krótko - „nekropolia zaiste dziwna, niespotykana. Jest to obecnie czynny cmentarz prawosławny i katolicki, wojskowy i parafialny”. Został założony w 1876 roku  jako cmentarz prawosławny dla kaliskiego garnizonu rosyjskiego. Jednak z czasem stał się miejscem pochówku wielu nacji. Pochowani zostali tutaj żołnierze rosyjscy, niemieccy, austriaccy i polscy, którzy zginęli podczas I wojny światowej. Pochowano też polskich żołnierzy poległych w wojnie polsko – bolszewickiej.

   Na cmentarzu górują cztery obiekty. Pierwszy, to okazała kaplica – grobowiec, w której spoczywa śp. Mjr Stefan Walter, dowódca 29 Pułku Strzelców Kaniowskich (pułk stacjonował garnizonie Kalisz,  a II batalion w Szczypiornie). Został ranny podczas bitwy z bolszewikami pod Radzyminem 15 sierpnia 1920 roku a 4 października 1920 roku zmarł w wyniku ran  odniesionych  na polu walki. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Natomiast 30 maja 1936 roku został przeniesiony na Cmentarz Wojskowy na Majkowie.

   W niewielkiej odległości do grobowca mjr. S. Waltera znajduje się obelisk i zbiorowe mogiły 327 kaliszan zamordowanych w latach 1939 – 1945 przez Niemców w czasie II wojny światowej. Wcześniej zwłoki pomordowanych zostały ekshumowane z miejsca straceń na teren mauzoleum przy ulicy Widok a w 1970 roku przeniesiono je na Cmentarz Żołnierski na Majkowie.

   Po przeciwnej stronie cmentarza ( na lewo od wejścia) w bezpośrednim sąsiedztwie pochowani zostali żołnierze niemieccy, austriaccy oraz polscy , którzy zginęli w walkach toczonych podczas I wojny światowej. W tym miejscu znajduje się wysoki pomnik Pro Patria ( za ojczyznę) zbudowany w 1918 roku przez Niemców. Za budulec posłużyły polne kamienie. Pomnik odsłonił niemiecki komendant wojenny gen. Sontag ku pamięci poległych w 1914 roku  Kaliszu żołnierzy niemieckich. Groby żołnierzy polskich poległych w I wojnie światowej rozciągają się przez niemal całą szerokość cmentarza. Grzebano tutaj  wojskowych niższych stopniem. Natomiast kadrę oficerską na istniejącym już wówczas w Kaliszu cmentarz prawosławny przy Rogatce, założony kilkadziesiąt lat wcześniej przez grecką diasporę.

    Czwartym górującym obiektem jest obelisk upamiętniający 1000 – lecie chrztu Rusi (998-1988). Obelisk zwieńczony jest  jednym z pięciu krzyży cerkiewnych pochodzący z kopuły  soboru pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Kaliszu zburzonego w okresie międzywojennym.

   W pierwszej alejce na prawo od wejścia znajduje się grób 14- letniego harcerza Zygmunta Światłowskiego. Jak głosi napis na nagrobnej tablicy - został zamordowany przez hitlerowców dlatego, że nie chciał być Niemcem. W tym roku wolontariusze oczyścili zaniedbany nagrobek znajdujący się z prawej strony pochowanego harcerza. Płyta nagrobna stała się na tyle czytelna, że można przeczytać kto został tam pochowany. Jest to grób strzelca Stefana Bednarskiego, żołnierza 57 Pułku Piechoty, który został zamordowany przez Niemców we wrześniu 1939 roku w Piątku Małym ( gmina Stawiszyn).

  Z roku na rok likwidacji ulegają  groby w części prawosławnej cmentarza. W ich miejsce zajmują groby zmarłych wyznania katolickiego. Uwagę przyciągają okazałe grobowce bogatych Cyganów. Najoryginalniejszym   jest grobowiec byłego wójta Cyganów Mariana Dolińskiego. Przez oszklone szyby widać rzeźbę zmarłego wójta siedzącego w umeblowanym salonie. 

Aura sprzyja i warto wybrać się na majkowski cmentarz.

(grz)