Zwiększyć prestiż Służby Więziennej. Obchody Dnia Tradycji Służby Więziennej

8 lutego 1919 roku Józef Piłsudski, podpisał „Dekret Naczelnika Państwa w sprawie tymczasowych przepisów więziennych”. Od 2022 roku data ta jest ustawowym świętem polskich więzienników – Dniem Tradycji Służby Więziennej. Rocznicowe uroczystości odbyły się w Kampusie Mundurowym Akademii Wymiaru Sprawiedliwości w Kaliszu

- Dekret Marszałka Józefa Piłsudskiego był pierwszym aktem prawnym, regulującym instytucję więziennictwa w Polsce po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku. Który wprowadzał polską administrację i budował określony porządek. A także, co bardzo ważne – zwracał uwagę na przestrzeganie praw człowieka  w odniesieniu do więźniów. Przypomnijmy, że w tym czasie, czyli w roku 1919, większość więzień na świecie, także w USA, przypomina obozy pracy o zaostrzonym rygorze a w Polsce, tuż po odzyskaniu niepodległości budowane są zręby nowoczesnego więziennictwa – podkreśla dr Michał Sopiński, Rektor Komendant Akademii Wymiaru Sprawiedliwości.
– W ciągu tych 106 lat, wiele się zmieniło. Zmieniła się np. nazwa. Wtedy mieliśmy do czynienia ze Strażą Więzienną, dziś mamy Służbę Więzienną, które to sformułowanie, w mojej ocenie, bardziej podkreśla interdyscyplinarność Służby Więziennej. Która nie tylko pełni funkcje ochronne ale także wychowuje, kształci i poprzez programy resocjalizacyjne daje szanse osobom odbywającym karę więzienia, powrotu do społeczeństwa.
Zmieniły się także mundury – przed wojną zielone, dziś szare. Nie zmieniły się natomiast wartości i nastawienie na drugiego człowieka. – Służba Więzienna jest chyba jedyną służbą mundurową, która poza funkcją ochronną nastawiona jest na wychowanie, na kreowanie postaw społecznych –  zaznacza dr Sopiński i podkreśla, że obecnie Służba Więzienna stoi przed koniecznością wielkiej zmiany w związku z tym, że obecne rozwiązania nie pozwalają na uwolnienie pełnego potencjału służby.

Zwiększyć prestiż zawodu
– W odróżnieniu od innych służb mundurowych – Wojska, Straży Pożarnej a nawet Policji, Służba Więzienna, mimo wielu prób, dalej jest służbą niewidoczną dla społeczeństwa. Wiele rozwiązań na poziomie ustawowym, aktów prawnych, jest przestarzałych. Konieczna jest dyskusja, kim powinien być funkcjonariusz Służby Więziennej. Czy tylko osobą związaną z funkcją ochronną – izolowaniem sprawców przestępstw od zdrowej tkanki społeczeństwa czy również pedagogiem, wychowawcą, psychologiem w mundurze? A być może, jak sugerują niektórzy należałoby „ucywilnić” Służbę Więzienną? To jest pytanie otwarte ale to, co w mojej ocenie należy zrobić przede wszystkim to zwiększyć prestiż zawodu a nie da się tego zrobić bez profesjonalnego kształcenia. Jeżeli droga do uzyskania jakiegoś zawodu jest prestiżowa a taką drogą uzyskania stopnia oficerskiego jest bez wątpienia projekt studiów w służbie kandydackiej dających wyższe wykształcenie w zakresie bezpieczeństwa, pedagogiki, psychologii, prawa oraz pragmatyki służbowej to wówczas zawód staje się prestiżowy. I absolwenci Akademii Wymiaru Sprawiedliwości mają  te umiejętności i mogą tą rzeczywistość zmieniać. Natomiast jeśli dziś mówimy o wakatach w Służbie Więziennej to problem dotyczy przede wszystkim funkcji ochronnej – osób, które narażone są na kontakty z osobami osadzonymi, na stres, depresje i ewentualne szkody psychiczne – przyznaje rektor AWS.
W ocenie dr Sopińskiego konieczne są też inne działania dla podniesienia prestiżu  Służby Więziennej – m.in. profesjonalizacja, większa liczba szkoleń oraz wyższe wynagrodzenia – waloryzacje i dodatki a przede wszystkim zrównanie uprawnień Służby Więziennej z uprawnieniami jakie ma Policja, Straż Pożarna i wojsko.
– To sprawi, że Służba Więzienna, która dziś jest niestety służbą ostatniego wyboru, mogłaby się stać służbą pierwszego wyboru. To służba na której się nie ginie, stabilna, bezpieczna i która daje znakomite efekty ponieważ pracując w zakładzie karnym, bardzo często dostrzega się przemianę drugiego człowieka, co jest wielką nagrodą. Nagrodą są sytuacje, kiedy po latach nasi funkcjonariusze spotykają byłych pensjonariuszy zakładów karnych i słyszą: „Pan  uratował mi życie”. Z takimi sytuacjami spotykamy się często, zwłaszcza podczas zwiedzania byłego Zakładu Karnego organizowanego co roku podczas „Nocy Muzeów”. To ogromna satysfakcja. Dlatego Dzień Tradycji Służby Więziennej, to z jednej strony uhonorowanie przeszłości ale też mocne wytyczenie drogi na przyszłość – podkreśla Rektor Komendant Akademii Wymiaru Sprawiedliwości.

W 106 rocznicę wydania „Dekretu Naczelnika Państwa w sprawie tymczasowych przepisów więziennych” pod obeliskiem upamiętniającym poległych funkcjonariuszy Służby Więziennej na terenie Kampusu przy ulicy Wrocławskiej delegacja Uczelni z dr Michałem Sopińskim na czele złożyła wiązankę kwiatów. Integralną częścią obchodów Dnia Tradycji Służby Więziennej była prelekcja „U źródeł kształcenia funkcjonariuszy Straży Więziennej/Służby Więziennej w latach 1918 – 1939”  wygłoszona przez dr Bartosza Kułana, kierownika Katedry Prawa i Polityki Penitencjarnej Instytutu Penitencjarystyki AWS.
(pp)