Archiwum Państwowe w Kaliszu podsumowało ubiegły rok

W sali wystawowej Archiwum Państwowego w Kaliszu odbyło się zebranie sprawozdawcze z działalności Archiwum w 2024 r.

   Honory gospodarza zebrania pełniła dr Grażyna Schlender, dyrektor kaliskiego Archiwum. W wydarzeniu uczestniczyło grono zaproszonych gości w tym między innymi: Sławomir Lasiecki, przewodniczący Rady Miasta Kalisza, Grażyna Dziedziak, naczelnik Wydziału Kultury i Sportu, Turystyki Urzędu Miasta Kalisza, reprezentująca Prezydenta Kalisza, Leszek Ziąbka,  wiceprzewodniczący Komisji Pamięci Historycznej Miasta Kalisza Ewelina Kurzobrocka – Pipia, reprezentująca starostę kaliskiego, Maciej Garbowicz, członek Komisji Pamięci Historycznej Miasta Kalisza, Sławomir Woźniak, wiceprezes Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Archiwaliów i właściciel drukarni „Edytor”, Elżbieta Stadtmüller, członkini Stowarzyszenia im. H. Sutarzewicz w Kaliszu, Elżbieta Siarkiewicz, członek KTPA oraz osoby wspierające Archiwum w sprawach ochrony danych osobowych i informatyki: Andrzej Krupiński i Piotr Ciupek.

   Zasadniczą częścią spotkania było przedstawienie przez kierownika Oddziału IV Popularyzacji Zasobu Archiwalnego dr Annę Bestian-Zając wyników pracy Archiwum w 2024 r. A jest się czym pochwalić. Archiwum posiada 1660 zespołów i zbiorów archiwalnych, liczących łącznie prawie 4,5 km akt! Przybyło 17 nowych zespołów, miedzy innymi:  Zbiór proporczyków, Zbiór medali, Spuścizna rodzin Janiaków i Machowczyków. Łącznie przejęto w 2024 r. 15 237 j.a. Jeśli chodzi o przedpole archiwalne, to pod  nadzorem Archiwum znalazła się nowa jednostka Lasy Państwowe Nadleśnictwo Kalisz z siedzibą w Szałe. W ramach współpracy z wytwórcami ewidencjonowanego niepaństwowego zasobu archiwalnego przejęto kroniki Koła Pszczelarskiego w Kaliszu oraz dokumentację Kaliskiego Towarzystwa Muzycznego.

   Duże postępy poczyniono w ramach profilaktyki konserwatorskiej: odkurzono i spakowano do pudeł bezkwasowych 12 000 j.a.  Natomiast w czytelni Archiwum zarejestrowano 255 użytkowników, którzy realizowali w 70% poszukiwania genealogiczne i do celów naukowych. W 2024 r. załatwiono łącznie 1351 kwerend.

  Bardzo dobre wyniki osiągnięto na polu popularyzatorskim. Przygotowano 5 wystaw tradycyjnych, w tym wypożyczono do Kalisza ekspozycję ogólnopolską „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 5. edycja”. W jej otwarciu wziął udział miedzy innymi  sekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Wiesław Szczepański i prezydent miasta Kalisza Krystian Kinastowski oraz młodzież z kaliskich szkół wraz z nauczycielami. Dyrektor APK dr G. Schlender wygłosiła wówczas prelekcję, w trakcie której omówiła ideę programu „Pamięć Świata” i prezentowane na wystawie materiały archiwalne. Przedstawiła też kilka ciekawych pozycji z Listy Międzynarodowej UNESCO miedzy innymi  dzieło Mikołaja Kopernika „De revolutionibus”, osobiste archiwum Winstona Churchilla, osobiste archiwum brytyjskiego pisarza i dziennikarza George`a Orwella.

    Archiwiści opracowali 14 wystaw on-line, które nawiązywały m. in. do ważnych rocznic. Przyjęto  31 wycieczek i przeprowadzono 92 lekcje archiwalne dla 3000 uczniów z 26 szkół. Nie zaniedbano przy tym imprez cyklicznych: Marcowego Maratonu Archiwalnego, Międzynarodowego Dnia Archiwów, Dnia Archiwisty, Dnia Darczyńcy, konkursu „Ad fontes! Odkrywamy tajemnice Kalisza i regionu kaliskiego”. Pracownicy Archiwum  wygłosili w minionym roku 16 prelekcji, w tym dr G. Schlender dwie na konferencjach organizowanych przez IPN Oddział w Poznaniu.

   Archiwum w minionym roku wydało dwie publikacje: „Konspiracja antykomunistyczna w Wielkopolsce południowo-wschodniej w latach 1945-1956” oraz (we współpracy z Kaliskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk) książkę autorstwa prof. dr. hab. Jerzego Pietrzaka pt. „Wyzwolenie Kalisza spod okupacji cesarsko-niemieckiej w 1918 r.”. Jest to pierwsza w pełni naukowa publikacja poświęcona tej tematyce. Archiwum planuje przygotować promocję tej książki w kwietniu tego roku.

    Po wysłuchaniu sprawozdania, dyrektor dr G. Schlender  zaprezentowała plan działania Archiwum na 2025 r. – 1 marca rozpoczął się XIV Marcowy Maraton Archiwalny. Inauguracja odbyła się pod kaliskim byłym więzieniem, w Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. 18 marca w siedzibie Starostwa Powiatowego w Kaliszu odbędzie się promocja najnowszej publikacji kaliskiego Archiwum pt. „Konspiracja antykomunistyczna w Wielkopolsce południowo-wschodniej w latach 1945-1956”. Ma ona charakter prymarny. Na tę książkę lokalne społeczeństwo czekało 80 lat. Opisuje ona losy ludzi, którzy nie złożyli broni w 1945 r. Nazwano ich Żołnierzami Wyklętymi, bo większość z nich zabijano pod osłoną nocy, często strzałem w tył głowy. Ich ciała zakopywano w dołach śmierci, pozbawiając ich prawa do pochówku, krzyża i nazwiska. Komuniści usiłowali wymazać ich imiona z historii. W ramach współpracy z Komisją Pamięci Historycznej Miasta Kalisza, z okazji  obchodów Roku Kalisza – miasta królewskiego, jest w planach wystawienie tablicy w kaliskiej katedrze upamiętniającej Bolesława Pobożnego, dziadka króla Kazimierza Wielkiego. Upamiętniona zostanie także Jadwiga – córka księcia Bolesława Pobożnego, żona księcia, a potem króla Władysława Łokietka i matka Kazimierza Wielkiego. Ta jedyna kaliszanka na tronie Polski zostanie patronką ronda na skrzyżowaniu ulic Budowlanych i Polnej – mówiła dr G. Schlender

   Niezmiernie ważnym zadaniem Archiwum na 2025 r. jest przygotowanie do termomodernizacji budynku Archiwum przy ul. Poznańskiej 207. Prace budowlane mają rozpocząć się w czwartym kwartale roku i potrwają przez cały 2026 r. Archiwum Państwowe w Kaliszu jest jednym z 20 archiwów państwowych w Polsce włączonych w ten projekt. Dyrektor APK podkreśliła, że w trakcie remontu Archiwum będzie nadal pełnić swoje zadania statutowe, choć być może w ograniczonym zakresie, częściowo w zastępczych pomieszczeniach udostępnionych przez Uniwersytet Kaliski.

(grz)