Duch z maszyny

35-lecie Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku

Trzy jubileusze zbiegły się w jeden: 200-lecie przemysłu kaliskiego, 65-lecie Archiwum Państwowego w Kaliszu i 35-lecie Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku. Z tej ostatniej okazji, ale także z obu poprzednich, w miniony piątek w opatóweckim muzeum otwarto wystawę pt. „Architektura przemysłowa miasta Kalisza i okręgu kaliskiego w archiwaliach”. Odbyła się też jubileuszowa uroczystość.

Historia fabryki sukna Adolfa Fiedlera w Opatówku sięga lat 1824-1826, gdy powstawały jej budynki i pierwsze wyposażenie ich wnętrz. Na kolejne dziesięciolecia przypadł jej rozwój. Był to pomyślny okres dla całego kaliskiego przemysłu włókienniczego, korzystającego z popytu i ogromnych rynków zbytu całego Cesarstwa Rosyjskiego – aż po Daleki Wschód. Okres prosperity skończył się wraz z wybuchem pierwszej wojny światowej i późniejszymi zmianami granic państwowych. Okręg kaliski podobnie jak większość ziem polskich przestał być częścią imperium rosyjskiego. Mimo to losy opatóweckiej fabryki nie były jeszcze przesądzone. Stało się tak dopiero po wybuchu drugiej wojny światowej, a zwłaszcza po roku 1945, gdy pomieszczenia pofabryczne zaczęto przekształcać na mieszkania i magazyny. Jeszcze w latach PRL w dawnej fabryce Fiedlerów spłonęły dach i jedno skrzydło budynku, a reszta pomieszczeń uległa dewastacji. Mimo to właśnie wtedy zrodził się pomysł przekształcenia tego niepowtarzalnego obiektu w muzeum historii przemysłu.

Muzeum rodziło się w bólach
W miniony piątek trudne początki tej nowej placówki kulturalno-naukowej przypomnieli m.in. jej obecny dyrektor Jerzy Marciniak i kustosz dr Jarosław Dolat. Właściwym twórcą MHP był jego pierwszy dyrektor Roman Hauk, wcześniej pracownik Muzeum Okręgowego Ziemi Kaliskiej. Formalnie opatóweckie Muzeum Historii Przemysłu zostało powołane 1 stycznia 1981 r. przez ówczesnego naczelnika Gminy Opatówek. Jednak w ciągu następnych lat placówka istniała głównie na papierze czy – jak powiedzieliby niektórzy – wirtualnie. Dyrektor R. Hauk początkowo był sam i urzędował w małym pomieszczeniu wydzielonym mu w Urzędzie Gminy Opatówek. Równocześnie jednak trwały prace remontowo-budowlane w pobliskim budynku pofabrycznym. Prowadzone one były przez kaliską firmę budowlaną Antoniego Kędzi. W trakcie tych prac archeologiczno-
-budowlaną ciekawostką okazało się odkrycie dębowych bali wbitych w podłoże i służących wzmocnieniu konstrukcji budynku. Do oficjalnego otwarcia MHP i udostępnienia jego pierwszych zbiorów zwiedzającym doszło w grudniu roku 1991. W uroczystości tej uczestniczył ówczesny wojewoda kaliski Eugeniusz Małecki. Początkowo organem prowadzącym MHP był właśnie Wojewoda Kaliski. Po likwidacji województwa kaliskiego jego zadania przejął nowo powstały Powiat Kaliski. Nie jest tajemnicą – bo nieraz pisaliśmy o tym na łamach „ŻK” – że wraz z tą zmianą dla opatóweckiego muzeum rozpoczęły się lata chude. Powiat Kaliski należał i należy do najuboższych w Wielkopolsce. Prowadzenie tak dużej placówki kulturalno-naukowej z takim zakresem zadań i aspiracjami niemal przekraczało jego możliwości budżetowe. Dlatego też władze Starostwa zaczęły zabiegać o pomoc finansową z budżetu Samorządu Województwa Wielkopolskiego. Starania te przyniosły pewne rezultaty, jednak nie takie, jakich życzyliby sobie pracownicy MHP i władze Starostwa. Dlatego z dużą satysfakcją i nadzieją przyjęto informację, którą w miniony piątek przywiozła na opatówecką uroczystość Marzena Wodzińska, członek Zarządu Województwa Wielkopolskiego. Władze Wielkopolski zdecydowały się przyznać placówce w Opatówku dofinansowanie w wysokości 2,8 mln zł na renowację skrzydła zachodniego budynku MHP.

Więcej w Życiu Kalisza