Jest duże zainteresowanie studiami w Akademii Wymiaru Sprawiedliwości

Rozmowa z ppłk. dr Jarosławem Rychlikiem, Prorektorem ds. Operacyjnych Akademii Wymiaru Sprawiedliwości

– Z początkiem września objął Pan stanowisko Prorektora ds. Operacyjnych Akademii Wymiaru Sprawiedliwości. Proszę wyjaśnić czytelnikom czym się pan zajmuje? Co leży w pańskich kompetencjach? 
– Prorektor ds. Operacyjnych zajmuje się szeroko rozumianym wsparciem pracowników i funkcjonariuszy Kampusu AWS w Kaliszu – opiniowaniem, nadzorem i ogólnie – rozwiązywaniem bieżących problemów rzutujących na funkcjonowanie Kampusu. Jestem przełożonym tych ludzi, którzy przyjeżdżają do Kalisza na szkolenia oficerskie. Moje działania dotyczą organizacji i funkcjonowania zakładu szkolenia praktycznego, nadzoru nad funkcjonariuszami, którzy są w służbie kandydackiej, ich kwestii bytowych i szkoleniowych. Poza tym zajmuję się zabezpieczeniem całej Akademii oraz nadzorem nad biblioteką.

– Przez wiele lat kaliszanie kojarzyli to miejsce z Centralnym Ośrodkiem Szkolenia Służby Więziennej. Potem powstała Wyższa Szkoła Kryminologii i Penitencjarystyki przekształcona w Szkołę Wyższą Wymiaru Sprawiedliwości, która rok temu stała się Akademią Wymiaru Sprawiedliwości. Jak w Pana ocenie, ten awans wpłynął na poziom kształcenia kadr dla Służby Więziennej?
– Słuchacze i studenci, z którymi mam kontakt doceniają to, że Uczelnia ma wymiar akademicki a nie jest li tylko ośrodkiem szkolenia na poziomie zawodowym. Dopytują o możliwość podejmowania studiów doktoranckich, co oczywiście nie było możliwe, kiedy mieliśmy status szkoły wyższej. Poza tym warto przypomnieć, że wszystkie uczelnie służb mundurowych, z wyjątkiem Straży Granicznej, są akademiami. Jest np. Akademia Pożarnicza i nikt nie kwestionuje jej istnienia, więc nie widzę żadnego powodu, dla którego swojej Akademii miałaby nie mieć Służba Więzienna, która jest liczniejszą formacją. Tym bardziej, że Służba Więzienna zajmujemy się wieloma złożonymi problemami – na poziomie zarządzania, resocjalizacji czy bezpieczeństwa. Wielowymiarowość rzeczywistości penitencjarnej wymaga zaangażowania potencjałów uczelnianych nie tylko w wymiarze kształcenia zawodowego, związanych z kształtowaniem konkretnych umiejętności, ale także potencjałów akademickich operujących na poziomie opisywania, wyjaśniania i przewidywania zjawisk związanych rzeczywistością więzienną, a także probacją i aspektami readaptacji i reintegracji społecznej.

– Od pewnego czasu w mediach pojawiają się zarzuty pod adresem Uczelni, m.in. innymi takie, że spada jakość kształcenia kadr dla Służby Więziennej, że przekształcenie COSSW w AWS spowodowało „kilkuletnie zaległości w więziennictwie”, że „funkcjonariusze są słabo przygotowani do służby” a nawet taki, że brak jest chętnych do studiów na AWS. Co Pan na to?
– Po przekształcenia COSSW w Kaliszu w Uczelnię, nadal istnieją ośrodki szkolenia Służby Więziennej: Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej w Kulach z Oddziałem zamiejscowym w Sulejowie, Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej w Suchej z Oddziałem w Zwartowie, Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej w Popowie z Oddziałem zamiejscowym w Kikitach oraz Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej w Olszanicy. Ich rolą jest szkolenie i kształcenie kadry dla Służby Więziennej na poziomie zawodowym – czyli szkolenia na poziomie podoficerskim i chorążackim. Z kolei Uczelnia jest dedykowana dla kształcenia chorążych i oficerów oraz kształcenia podyplomowego oraz kształcenia kadry kierowniczej i dyrektorskiej na poziomie akademickim, co umożliwia awanse na wyższe stopnie i do czego funkcjonariusze SW są zobligowani obowiązującymi przepisami. I warto też przypomnieć, że AWS nie jest uczelnią wyłącznie dla kadry Służby Więziennej, ale kształci również pracowników na potrzeby administracji publicznej: prawników oraz specjalistów z obszaru szeroko rozumianego bezpieczeństwa, a także z zakresu zarządzania. 

– Chybiony jest zatem zarzut, że po likwidacji COSSW nie ma w resorcie szkolenia na poziomie zawodowym?
– Dokładnie. Istnieją, jak wspomniałem, ośrodki kształcące na poziomie zawodowym, ale są to byty niezależne od AWS, z którymi oczywiście Akademia współpracuje. Warto też dodać, że jesteśmy akademią, która intensywnie stara się prowadzić działania badawcze i dydaktyczne reagując na zapotrzebowania społeczne i instytucjonalne, co obrazuje, że kierowane wobec Akademii wątpliwości, co do adekwatności jej funkcjonowania są, delikatnie rzecz ujmując, nietrafione. Najlepszym dowodem jest stałe realizowanie przez Akademię oczekiwań CZSW w postaci przyjęć na szkolenia na studia oficerskie dla kandydatów na oficerów. W roku ubiegłym przyjęliśmy 350 zgłoszonych kandydatów. W tym roku również przyjęliśmy, zgodnie z oczekiwaniami Centralnego Zarządu Służby Więziennej 455 przyszłych oficerów. Każdorazowo reagujemy zgodnie z formułowanymi przez Służbę potrzebami i każdorazowo wyrażamy akceptację kierowanych do nas zgłoszeń w zakresie kształcenia funkcjonariuszy przy dokonywaniu adekwatnych reorganizacji sposobu kształcenia. Nie bez znaczenia jest również aspekt funkcjonowania Akademii w wymiarze naukowym. Obrazuje on, że Uczelnia na wysokim poziomie realizuje potrzeby instytucjonalne wynikające z konieczności integracji z innymi systemami penitencjarnymi. Jest to istotny element realizacji zapotrzebowań instytucjonalnych Służby Więziennej w kontekście funkcjonowania Polski w ramach organizacji międzynarodowych. Od kilku lat mamy bardzo dobre kontakty z przedstawicielami Europris, które wypracowaliśmy poprzez naszą niezwykle aktywną działalność w organizacji EPTA (European Penitentiary Traing Academies), która zrzesza ośrodki i akademie odpowiedzialne za kształcenie pracowników i funkcjonariuszy na potrzeby więziennictwa w Europie. 

– Wróćmy jeszcze do kwestii rzekomo słabego zainteresowania studiami w Akademii. Czy liczby to potwierdzają?
– W służbie kandydackiej w tym roku, podobnie jak rok wcześniej, mieliśmy więcej chętnych niż dostępnych miejsc. Sprowadzając tą kwestie do statystyk, które pozwalają zobiektywizować formowane oceny warto podkreślić, że na studia stacjonarne pierwszego stopnia na kierunku Penitencjarystyka minister ustalił limit 60 miejsc, a swój akces w roku bieżącym zgłosiły aż 142 osoby. Jeśli chodzi o studia niestacjonarne pierwszego stopnia na tym kierunku wyznaczono nam limit 50 miejsc a zgłosiło się 71 osób. Natomiast w ramach studiów niestacjonarnych II stopnia zgłosiło się aż 195 osób i to przy obowiązującym nas limicie 75 miejsc. Warto również wspomnieć o studiach jednolitych magisterskich w ramach, których odnotowaliśmy 79 zgłoszeń przy limicie 60 miejsc. Oczywiście dokonując interpretacji powyżej wyróżnionych liczb warto wskazać na nadal istniejący w Służbie Więziennej problem wolnych wakatów, który wymaga konieczność podejmowania wysiłków ukierunkowanych na pozyskiwanie nowych kadr jak i wspomaganie rozwoju już obecnej w formacji kadry w celu jej zachęcania do dalszej służby. 
Uzyskiwane przez AWS wyniki dotyczące rekrutacji wskazują, że Uczelnia skutecznie realizuje te cele Służby Więziennej i to pomimo nadal obecnej tendencji do występowania w wielu jednostkach wolnych wakatów. Dokonując całościowej oceny zakresu kształcenia prowadzonego przez AWS w ramach wszystkich kierunków i rodzajów studiów warto podkreślić, że w chwili obecnej AWS kształci ok. 730 studentów na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych oraz ok. 550 studentów na studiach podyplomowych.

– Czy nowa inwestycja, jaka powstaje na terenie kaliskiego Kampusu jest reakcją na większe zainteresowanie studiami w Akademii?
– Zdecydowanie tak, ale równie ważną przesłanką do realizacji tej inwestycji jest także poprawa warunków socjalno-bytowych funkcjonariuszy Służby Więziennej, którzy przyjeżdżają do Kalisza na szkolenia, a którym musimy zapewnić godziwe sale dydaktyczne i właściwe warunki zakwaterowania. Przyjeżdżają tu z pewnym oczekiwaniem, nie tylko w wymiarze „dydaktycznym”. Trudno sobie bowiem wyobrazić nowoczesne kształcenie bez rozwoju bazy dydaktycznej i zaplecza socjalno-bytowego. Nowa inwestycja jest więc przejawem troski Uczelni o dobrostan funkcjonariuszy i poziom oraz warunki kształcenia. 

– Jak wygląda współpraca Akademii z podobnymi uczelniami zagranicznymi? Jak rozwija się współpraca międzynarodowa?
–  Ten temat to mój konik (śmiech) ponieważ do niedawna byłem dyrektorem Instytutu Penitencjarystyki Stosowanej i wiele badań, które realizujemy, było realizowanych przez podległy mi instytut. Wracając do pytania – doskonale rozwija się współpraca naszej uczelni z Ośrodkiem Kształcenia Służby Więziennej w Norwegii (KRUS), z ENAP-em – akademią kształcącą kadrę więzienną na potrzeby więziennictwa we Francji oraz z Uniwersytetem Ludwika na Węgrzech. Poza tym rozwijamy współpracę z Uniwersytetami w Yorku i Leeds, z uczelniami w Czechach, ale mamy również bardzo intensywną współpracę z Uniwersytetem w Ivano-Frakivsku czy też Akademią Bezpieczeństwa w Czernichowie. I co pragnę podkreślić, nie jest to jedynie współpraca polegająca na wymianie dokumentów. Oparta jest ona na realnych, intensywnych działaniach obejmujących: projekty naukowo-badawcze, prowadzeniu konferencji, wymiany studentów oraz prowadzeniu stażów naukowych. Nie wspomniałem o bardzo dobrze rokującej współpracy z ośrodkiem szkolenia w Rumunii. Partnerzy rumuńscy zainteresowani są prowadzeniem wspólnych projektów naukowo-badawczych. Obecnie mamy dalsze cele akademickie, które ukierunkowane są na większą integrację z systemami penitencjarnymi w Europie poprzez jeszcze bardzie aktywny udział w organizacji EPTA jak również dalszy rozwój współpracy z placówkami badawczymi zajmującymi się więziennictwem w państwach europejskich. Podejmujemy starania ukierunkowane na badanie i rozwój implementacji z zakresu bezpieczeństwa dynamicznego i w tym kierunku prowadzimy również działania dydaktyczne. Realizujemy badania ukierunkowane na wykorzystanie w służbie nowoczesnych technologii. W tym celu nawiązaliśmy współpracę z instytucjami w USA, które specjalizują się w wykorzystywaniu technologii transdelmanego monitorowania poziomu alkoholu w organizmie (TMSA). Opublikowane rezultaty badawcze potwierdzają możliwość wykorzystania tej technologii w polskim systemie penitencjarnym, co oczywiście znajduje przełożenie na potrzeby Służby Więziennej w kontekście zgłaszanych przez nią potrzeb dalszej redukcji liczby osadzonych przebywających w jednostkach penitencjarnych. Nie bez znaczenia jest również to, że szereg uczelni i ośrodków szkolenia oraz ośrodków badawczych przejawia zainteresowania naszymi badaniami i współpracuje z AWS. Ten element stanowi, że aktywność AWS zawiera się w akceptowanych przez społeczność naukową ramach i wpisuje się w tradycję badawczą i świadomość naukową penitencjarystyki. Mając na uwadze powyższe doświadczenia AWS oparte na interdyscyplinarności tej uczelni trudno zgodzić się z bardzo ogólnikową krytyką płynącą ze środowisk pozanaukowych i nieakademickich.
Warto podkreślić, że choć Akademia Wymiaru Sprawiedliwości jest stosunkowo młodą uczelnią to posiada ogromny potencjał rozwojowy. Prowadzimy wiele badań, wiele projektów, kształcimy wielu studentów. Bardzo szybko uzyskaliśmy status akademicki, co świadczy o ogromnej dynamice rozwoju Uczelni i na chwilę obecną nie widać niczego, co ten rozwój miałoby zatrzymać w rozumieniu czynników wewnątrznaukowych. A ewentualne oczekiwania, co do dalszego rozwoju AWS, np. w kierunku kształcenia zawodowego, jeśli mają być zrealizowane przez Uczelnię, wymagają głębokiej refleksji z perspektywy filozofii nauki. Pragnę jedynie nadmienić, że funkcjonowanie naukowo-badawcze, jakiejkolwiek organizacji zgodnie z obecnie dominującymi trendami nie powinno być warunkowane jedynie kwestiami zapotrzebowań społecznych czy instytucjonalnych. Bardzo ważnym czynnikiem konstruktywnego funkcjonowania ośrodków akademickich jest aspekt możliwości reagowania na zapotrzebowania wewnątrznaukowe, a nie tylko instytucjonalne. Tego rodzaju czynnik autonomizujący jest gwarantem progresu akademickiego AWS, a w konsekwencji także progresu w zakresie polskiej penitencjarystyki i w zakresie więziennictwa. 

–  Dziękuję za rozmowę.
– Dziękuję.

Rozmawiał: Piotr Piorun

Ppłk dr Jarosław Rychlik - prof. AWS: ukończył studia magisterskie na Uniwersytecie Opolskim, doktorat uzyskał na Uniwersytecie Śląskim. Jego zainteresowania obejmują problematykę znaczenia i sensu życia, stresu psychologicznego i radzenia sobie oraz konstruktywnego myślenia, jakości życia. Doświadczenia zawodowe związały go również z podejmowaniem problemów badawczych z zakresu penitencjarystyki i makiwelizmu. Ze Służbą Więzienną związany od 2006 roku, najpierw jako psycholog działu penitencjarnego, następnie psycholog działu terapeutycznego dla skazanych z zaburzeniami a od 2016 – kierownik tego działu. Od 2020 roku związany z Uczelnią: najpierw Wyższą Szkołą Kryminologii i Penitencjarystki, następnie Szkołą Wyższą Wymiaru Sprawiedliwości i obecnie Akademią Wymiaru Sprawiedliwości. Specjalizuje się w prowadzeniu zajęć z psychologii oraz zajęć dedykowanych kandydatom na oficerów Służby Więziennej