Kalendarium kaliskie

Tydzień 7: 14 – 20 lutego 2022 Wsch. sł. (20 lutego) w Kaliszu.: 6. 55 Zach. sł.: 17.08

Swego czasu działo się:
1552.02.19 – król Zygmunt August wydał w Piotrkowie dokument, w którym potwierdził dotychczasowe przywileje kaliskich cechów siodlarzy, paśników, rymarzy, stolarzy i kuśnierzy oraz wydał nowe postanowienia dotyczące przyjmowania uczniów, wyzwalania czeladników, majstrów itp.

1592 – Wojciech z Kalisza (z łac. Albertus Calisius), pedagog i publicysta ariański oraz reformator nauczania w szkołach, wydał dzieło Schola Levartoviana Restituta będące jednym z najwybitniejszych dzieł polskiej myśli pedagogicznej okresu Odrodzenia. Tworzy je osiem listów do pedagogów, w których autor wymienia nauki przyczyniające się do rozwoju umysłu ludzkiego: religię, etykę, ekonomię, politykę, fizykę, medycynę, nauki matematyczne, arytmetykę, astronomię z astrologią, geometrię, muzykę i architekturę. Dążył do powiązania szkoły z życiem, duży nacisk kładł, oprócz łaciny i retoryki, na wiedzę przyrodniczą i naukę języków nowożytnych. Poza tym, jako przedstawiciel reformacji, ostro atakował jezuitów (szczególnie w wydanym za granicą Speculum iesuitarum) i ich religijną propagandę, z którymi to argumentami szczególnie mocno polemizował inny kaliszanin, wychowanek Kolegium i późniejszy jezuita Marcin Łaszcz. Wojciech zmarł w ok. 1601 r.

1592 – w Gołuchowie osiadł Wacław Leszczyński. Urodził się w 1576 r., zdobył bardzo gruntowne wykształcenie, studiował m.in. w Padwie i Haidelbergu, po podróżach po Europie osiadł w odziedziczonym po ojcu Rafale Leszczyńskim – jako jego najmłodszy syn – Gołuchowie. Został posłem i kasztelanem a później wojewodą kaliskim, podkanclerzym i następnie kanclerzem wielkim koronnym a pod koniec życia starostą generalnym Wielkopolski. Ojciec Wacława przeszedł na arianizm i jak to bywa w przypadku neofitów był bardzo gorliwym wyznawcą swojej nowej religii. Istniejący wówczas w Gołuchowie drewniany kościół ofiarował braciom czeskim. Rozpoczął gruntowną przebudowę obronnego dworu w Gołuchowie. Syn Wacław jego dzieło kontynuował, a w zasadzie skierował na nowe tory. Nie zadowalała go skromna siedziba ojca, w latach 1600-1619 wzniósł więc obok niej, według projektu Antoniego Lamsita, zmarłego zresztą i pochowanego w Gołuchowie w 1622 r., nowy manierystyczny piętrowy budynek mieszkalny na planie trapezu, wsparty w narożniku pięcioboczną basztą. W tym czasie starszy brat Wacława – Andrzej rozbudowuje też Baranów Sandomierski. Tamta architektura zamku przetrwała w zasadzie do naszych czasów – dzisiejszą postać gołuchowskiego – prawie trzy wieki młodszą – zawdzięczamy głównie – jak wiemy – Izabeli Czartoryskiej (zafascynowanej „duchem” Leszczyńskich w Gołuchowie). Ale trzeba mieć świadomość, że podziwiany dziś główny korpus zamku z krużgankiem, chociaż we francuskiej oprawie Czartoryskiej-Działyńskiej, to jednak dzieło Wacława Leszczyńskiego. Tenże w 1601 r. powrócił do wyznania katolickiego, wystawił wówczas w Gołuchowie nową wczesnobarokową świątynię. Według legendy – przejeżdżając koło kościoła nie zdjął czapki, i ta sama podniosła się cudownie a następnie opadła – i to skłoniło go ostatecznie do zmiany wyznania. Owa czapka do dziś jest przechowywana w świątyni a Wacław Leszczyński zmarł w 1628 r. w Poznaniu. 

1872.02.17 – na Podolu urodził się Aleksander Januszkiewicz, lekarz wojskowy w armii rosyjskiej a później lekarz internista, profesor i rektor Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Był więc drugą, po Alfonsie Parczewskim, związaną z Kaliszem osobą na tym prestiżowym stanowisku. Po II wojnie osiedlił się bowiem w naszym mieście. Pracował jako konsultant Ubezpieczalni Społecznej oraz szpitala Przemysława II. Przyczynił się do reaktywowania Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego i był jego pierwszym powojennym prezesem, które to stanowisko piastował do końca życia. We własnym mieszkaniu urządził salkę na zebrania członków Towarzystwa oraz bibliotekę, której podstawą był prywatny księgozbiór. W 1949 r. został członkiem honorowym Towarzystwa. Zmarł w Kaliszu 24 grudnia 1955 r. pochowany został na rogatkowskim cmentarzu katolickim – w uznaniu zasług – w stroju rektorskim. 

1892.02.15 – w Studzieńcu urodził się Mieczysław Siekiel-Zdzienicki, adwokat, działacz społeczny i bibliofil. Prowadził w Kaliszu kancelarię adwokacką. Był założycielem i prezesem Towarzystwa Przyjaciół Książki w Kaliszu, zaprojektował zresztą znak graficzny dla tego Towarzystwa. Był też członkiem zarządów Towarzystwa Biblioteki Publicznej im. Adama Mickiewicza oraz Bractwa Strzelców Kurkowych w Kaliszu. Kilka miesięcy przed wybuchem II wojny został radnym kaliskim ale dalsze jego losy nie są zbyt dobrze znane. Zmarł w październiku 1953 r, w Białej Górze, pochowany jest w Wartkowicach koło Łęczycy.

1922.02.17 – W sali Towarzystwa Muzycznego, czyli dzisiejszej Szkoły Muzycznej wystąpiła znakomita skrzypaczka Irena Dubiska oraz wiolonczelista Eli Kochański. Wprawdzie budynek Towarzystwa akurat nie był spalony w czasie I wojny ale przecież organizacja tam koncertu tak znamienitych gości to ważny dowód na budzenie się życia muzycznego w odradzającym się po wojennych zniszczeniach Kaliszu.

1952.02.16 – Kaliszu zmarł Mieczysław Szarras, radny miejski i prezydent miasta w latach 1924-34. Pisaliśmy już o nim więcej z racji przypadającej w maju ubiegłego roku 140 rocznicy urodzin.