Kalendarium kaliskie

Przed laty w Kaliszu działo się...

1834.09.19 – w Opatówku urodził się Stefan January Giller pseud. Stefan January Sulita, Stefan z Opatówka, nauczyciel, poeta, prozaik. On i jego brat Agaton byli synami legionisty a później burmistrza Opatówka. Absolwent Wyższej Szkoły Realnej, w której nawiązał bliską przyjaźń z Adamem Asnykiem. Pracował m.in. jako adiunkt Archiwum Akt Dawnych łacińsko-polskich w Warszawie oraz pomocnik w archiwum kaliskim. Złożył egzamin nauczycielski i przez ponad 30 lat uczył języka polskiego i historii literatury w Gimnazjum Męskim, w Gimnazjum Żeńskim oraz Prywatnej Szkole Realnej Edwarda Pawłowicza i w rzemieślniczej szkółce niedzielnej. Opracował doskonałe wykłady z literatury polskiej i greckiej, z logiki i stylistyki, brał udział w życiu społeczno-kulturalnym Kalisza. Debiutował wierszem Modlitwa młodej matki (1859), szczególną pozycję w dorobku poety zajmują Krakowiaki, zbiór wierszy Elegie i sonety, poematy Jan Kochanowski i poemat epopeiczno-liryczny Kalisz. Zmarł w styczniu 1918 r., pochowany jest na opatóweckim cmentarzu.

1834 – jako represje za działalność powstańczą i patriotyczną właściciela wsi zostały skonfiskowane marchwackie dobra Niemojowskich. Trzy lata później odkupione jednak zostały przez owdowiałą żonę Bonawentury Niemojowskiego a rodzina Niemojowskich była właścicielem wsi aż do 1939 r.

1844 – na Przedmieściu Warszawskim wybudowano więzienie wg projektu Henryka Marconiego i Franciszka Tournelle. W momencie powstania spełniał funkcję aresztu śledczego („Dom Poprawy i Badań na Tyńcu”). Pseudoromański budynek powstał na terenie wykupionym przez Towarzystwo Organizacji i Budowy Więzień Królestwa Polskiego w zamierzonej konwencji ponurego zamku. Składały się na nią:  zwarta masywna bryła, malutkie okna, narożne wieżyczki z fryzem arkadkowym i stożkowatymi dachami, półkoliste łuki wejść i okien. Dwupiętrowy podpiwniczony budynek otoczony został murem ze strażnicami i bramą ujętą w półkolumny, która była połączona krytym przejściem z niewielkim budynkiem administracyjnym. To jeden z nielicznych powstałych wówczas w Kaliszu obiektów w stylu odmiennym od wtedy „obowiązującego” klasycystycznego. Marconi wytyczył też wiodącą od pałacu gubernatora do więzienia aleję, dziś zwaną Aleją Walecznych. 

1844 – miała miejsce przeprowadzona przez Reinsteina po wylewie Prosny reperacja teatru. Atoli zniszczenia powodziowe nie były jedyną przyczyną realizowanego raptem po 10 latach od wybudowania obiektu remontu. W owym 1934 r., po kilku latach bezskutecznych zabiegów znalazły się – w związku z mającym się lada dzień w Kaliszu tzw. zjazdu cesarzy – pozwolenia i pieniądze i zaczęto budować teatr. No, ale dostojni władcy pakowali już walizki więc trzeba było się z budową reprezentacyjnego teatru śpieszyć. Postawiono obiekt rzeczywiście elegancki ale średnio solidny. Gdy już dostojne towarzystwo się rozjechało, w podziemiach pojawiły się szczury a pale stanowiące fundamenty zaczęły pękać. W 1843 r., w czasie przedstawienia Pamiętnika szatana, widzowie, jako dodatkowy efekt przeżyli dosłowny wstrząs: zapadnięcie się drewnianej podłogi pod orkiestrą. Budynek kiepsko konserwowany, zaczął podupadać, ulegał systematycznej dekapitalizacji. Trzeba było więc zrobić remont, który jednak niewiele pomógł – czternaście lat później w wyniku tajemniczego pożaru – teoria spiskowa mówi o tym, że był ubezpieczony (na 8 tys. rubli) – teatr zjazdowy zakończył swój żywot. Na kolejny budynek teatralny w tym miejscu Kalisz czekał aż 42 lata.

1844 – do pobudowano dwa lata wcześniej nowego okazałego i murowanego – powstałego także według projektu Henryka Marconiego – budynku szpitala św. Trójcy na rogatce dobudowano łaźnię parową, pralnię oraz kostnicę. 

1874.09.22 – w Czastarach urodził się Stefan Różnowski, lekarz. W Kaliszu osiadł w 1913 r, rozpoczynając pracę jako nadetatowy ordynator szpitala św. Trójcy. Od 1914 był tymczasowym lekarzem szpitala starozakonnych. Ponadto pracował w Kasie Chorych jako internista. W latach 1919-34 pełnił funkcję lekarza miejskiego. Był członkiem Kaliskiego Towarzystwa Przeciwgruźliczego i Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego, w którym opiekował się biblioteką Towarzystwa. Zmarł w 1937 r. pochowany jest na cmentarzu Miejskim.

1874.09 – skarb państwa rosyjskiego wykupuje za 13.900 rb od małżeństwa Fryderyka i Emmy Nergerów nieruchomość położoną przy zbiegu ulic Warszawskiej (ob. Zamkowa) i Panny Marii (ob. Plac Jana Pawła II). Znacznej liczbie wyznawców prawosławia – głównie wojskowych i urzędników rosyjskich oraz ich rodzin – władze pragną zapewnić godną i położoną w eksponowanym miejscu świątynię. Dokonują rozbiórki stojącej tam dotychczas klasycystycznej kamienicy „pod filarami” („międzynogi”) i rozpoczynają – ze środków państwowego funduszu cerkiewno-budowlanego – prace budowlane. W 1877 r. sobór, którego projektantem był Mikołaj Chersoński a jego monumentalna bryła miała „przyćmić” stojącą nieopodal katolicką kolegiatę, zostaje wyświęcony.