Indeks bezpieczeństwa budżetów domowych: wyniki pierwszego badania wskazują na niski poziom bezpieczeństwa ekonomicznego gospodarstw domowych w Polsce

Rozmowa z współtwórcą wskaźnika Arkadiuszem Derkacz

- Mamy wiele wskaźników ekonomicznych, więc czym jest ten nowy, opracowany przez Państwa?
- Jest wiele wskaźników ekonomicznych  dotyczące gospodarki w skali makro, natomiast nie było czegoś takiego w kontekście bezpieczeństwa ekonomicznego gospodarstw domowych. Nasz indeks ocenia sytuację ekonomiczną z perspektywy gospodarstwa domowego i z perspektywy ich budżetów domowych. Oczywiście też funkcjonuje coś takiego jak badania koniunktury konsumenckiej prowadzona przez Główny Urząd Statystyczny. Ma to swoją wartość, ale nie  było takiego odniesienia  bezpośrednio do kwestii dochodów budżetów rodzinnych.  Czegoś takiego w Polsce nie mieliśmy.

- Rozumiem, że nie tylko stworzyliście nowy indeks, ale zaczęliście go karmić danymi i macie pierwsze wskazania?
- Tak. Mamy już pierwsze wyniki. Nie zdradzę na razie szczegółów,  bo to sobie zostawimy na publikację raportu. Powiem bardzo ogólne. Wskaźnik przyjmuje wartości między 0 a 1 a uśredniony dla całej Polski wyszedł nam 0,33. Oczywiście mamy jeszcze  podział na województwa i grupy społeczne.
Czyli, poziom bezpieczeństwa budżetów rodzinnych Polacy oceniają Państwo na trójkę i to w  dziesięciostopniowej skali. Zatem bardzo słabiutko.
Na pierwszy rzut oka ten wynik  były dla nas zaskoczeniem, bo jednak Polska jest krajem, który się mocno rozwijał. Jednak, gdy zaczęliśmy sobie to analizować,  bardziej szczegółowe, to się okazało że jest to zbieżne z tym co  co się obserwuje na na co dzień.  Bo tutaj należy pamiętać że to są subiektywne odczucia bezpieczeństwa, subiektywne współczynnik psychologiczny, bazujący na emocjach,  taki bardzo holistyczny, odnoszący się cały czas do budżetu domowego.

- Czy wiadomo już jaka jest tendencja tego współczynnika: poprawia się czy obniża? Czekają nas lepsze czy gorsze czasy?
- Dzisiaj nie mamy żadnej dynamiki. Nie  możemy tego określić zmian, bo to jest dopiero pierwsze badanie. Planujemy je powtarzać cyklicznie, co kwartał. Tendencja będzie widoczna dopiero przy uszeregowaniu wielu wyników. Dużo istotniejszym  elementem, czy aspektem tego barometru będzie pokazywanie struktury społeczeństwa. Będziemy chcieli pokazywać odsetek gospodarstw domowych, które znajduje się poniżej albo powyżej tej wartości centralnej która obecnie wynosi  0,33. Dużo ważniejszą informacją z tego wskaźnika będzie na przykład 9nformacja, że 40% społeczeństwa ocenia swoją sytuację swoje odczucia bezpieczeństwa powyżej tej centralnej wartości 0,33. Nas interesuje pojęcie poczucia. Dlatego my akcentujemy w raporcie wielokrotnie, że to jest poczucie bezpieczeństwa Polaków a nie bezpieczeństwo w takim rozumieniu twardym z perspektywy dochodów.

- Jakie dane, czy jakie informacje zebraliście do określenia tego wskaźnik na poziomie 0,33?
- Jest koszyk dóbr, które są najczęściej konsumowane przez przez społeczeństwo. Przyjęliśmy tam 25 różnego rodzaju tych grup, dóbr i usług konsumenckich.  Zadaliśmy ankietowanym respondentom trzy główne pytania. Pierwsze - na ile jesteśmy w stanie pokryć nabycie tych dóbr z domowego budżet. Drugie pytanie - z których dóbr musielibyście albo chcielibyście zrezygnować i jak często, gdyby zabrakło do pieniędzy w danym miesiącu.

- To z czego ludzie by rezygnowali? ... Mam nadzieję, ze nie z gazet, czy książek.
- Rezygnowali by z turystyki i restauracji.

- Czy miasto Kalisz ma inny współczynnik niż reszta kraju?
- Nie mamy rozdzielenia na poszczególne miasta. Nasza ankietowana próba wynosiła 2200 osób z całej Polski, więc jest to zbyt mało by określić indeks dla jednego miasta.

- Czy można jakoś zweryfikować wyniki tego indeksu?
- W pewien sposób można to weryfikować z perspektywy wskaźników GUS-u.

- Co nam to da, że będziemy znali taki współczynnik?
- Mamy kilka głównych obszarów, które mogłyby być beneficjentem. Prócz tego, że poznajemy samą jakąś wartość i zobaczymy jaka będzie struktura, to możemy popatrzeć z perspektywy przedsiębiorców. Mówimy  o firmach, które celują w gospodarstwa domowe, jako potencjalnych klientów. Tutaj automatyczne wrócę jeszcze do trzeciego aspektu, którym pytamy "na co chcielibyście państwo wydać pieniądze gdyby została jakaś nadwyżka w budżecie"

- Zatem na co?
- To nas trochę zaskoczyło, aczkolwiek pójdzie jak to mocno przeanalizowali to to ma to sens, bo się okazuje że Polacy przeznaczyliby względnie sporo tego kapitału zaoszczędzonego na usługi medyczne.

- Jest to także zasługa ogólnopolskiego panelu badawczego Ariadna, który jest naszym partnerem w tym badaniu.
- Na koniec poproszę informacje o twórcach indeksu
Mamy dwa podmioty. Przede wszystkim nasz Kaliski Uniwersytet, Wydział  Nauk Społecznych w katedrze prawa i Ekonomii. Oprócz mnie w projekcie działa z ramienia uczeń doktor Anna Ludwiczak. Natomiast  partnerem jest ogólnopolski panel badawczy Ariadna z jego dyrektorem  doktorem Tomaszem  Baran.

Dziękuję za rozmowę

Rozmawiał: Arkadiusz Woźniak