Alimenty dla rozwiedzionego małżonka

Częstym elementem orzeczenia rozwiązującego małżeństwo przez rozwód, jest rozstrzygniecie o obowiązku płacenia alimentów przez jednego z rozwiedzionych małżonków na rzecz drugiego małżonka. Przyjrzyjmy się zatem jakie są przesłanki przyznania alimentów oraz jak dochodzić alimentów w sądzie.

Komu przysługują alimenty
Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, alimenty przysługują temu z małżonków, który po orzeczeniu rozwodu znajduje się w niedostatku. Pojęcie niedostatku nie jest określone w ustawie. W praktyce pod pojęciem tym należy rozumieć sytuację, w której rozwiedziony małżonek nie posiada środków pozwalających mu na zaspokojenie jego usprawiedliwionych potrzeb.
Jeśli w sprawie o rozwód sąd przesądził o wyłącznej winie jednego z małżonków, małżonek niewinny może domagać się alimentów, nawet jeśli nie znajduje się w niedostatku. W tym przypadku wystarczy wykazanie, że rozwód spowodował istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej.

W jakiej wysokości
Wysokość alimentów nie jest wprost uregulowana w ustawie. Przepisy wskazują jedynie, że wielkość alimentów winna odpowiadać usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym oraz majątkowym zobowiązanego do płacenia alimentów. W praktyce więc znaczenie będzie mieć sytuacja materialna obojga rozwiedzionych małżonków. Celem alimentów nie jest sprawienie, by sytuacja materialna rozwiedzionych małżonków stała się równa. Przyjmuje się jednak, że rozwód nie powinien pociągać za sobą obniżenia stopy życiowej małżonka uprawnionego. Dzięki alimentom, jego stopa życia winna odpowiadać tej, jaką prowadził w okresie, w którym pozostawał w związku małżeńskim. Stanowi to wskazówkę dla określenia kwoty alimentów.

Na jak długo
Obowiązek dostarczania środków utrzymania, czyli obowiązek alimentacyjny, nie jest nieograniczony w czasie. W odniesieniu do małżonka, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek płacenia alimentów wygasa już z upływem 5 lat od orzeczenia rozwodu. Ze względu na wyjątkowe okoliczności, sąd może jednak przedłużyć wskazany pięcioletni termin. Szczególne okoliczności, które uzasadniają przedłużenie obowiązku alimentacyjnego, mogą dotyczyć zarówno uprawnionego, jak i zobowiązanego do alimentacji. Tytułem przykładu można tutaj wskazać przypadek, gdy zarobki zobowiązanego do płacenia alimentów wielokrotnie przekraczają zarobki uprawnionego.
Innym powodem wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego jest zwarcie przez rozwiedzionego małżonka nowego małżeństwa. W przypadku takim obowiązek alimentacyjny ustaje, bez względu na to czy zobowiązanym jest małżonek winny, czy niewinny rozkładu pożycia.

Dochodzenie alimentów
Roszczenie o alimenty można zgłosić już w procesie o rozwód. W sytuacji takiej sąd rozstrzygać będzie co do alimentów łącznie z orzeczeniem rozwodu. Alimentów można domagać się także później. Pamiętać jednak musimy, że w okresie trwania procesu o rozwód nie jest możliwe wszczęcie odrębnego procesu o alimenty. Również wcześniej wszczęte procesy o alimenty, ulegają zawieszeniu z chwilą wszczęcia procesu o rozwód.
Wniosek o przyznanie alimentów składamy na rozprawie w obecności drugiego małżonka, lub też na piśmie, które trzeba doręczyć małżonkowi. Jeśli alimentów domagamy się łącznie z żądaniem orzeczenia rozwodu, sądem właściwym będzie sąd okręgowy właściwy dla miejsca wspólnego zamieszkania małżonków. Jeśli jednak pozew wytaczany jest odrębnie, już po orzeczeniu rozwodu, pozew kierować należy do sądu rejonowego, w okręgu którego zamieszkuje pozwany.

Zmiana wysokości alimentów
Warto również wskazać, że prawomocne orzeczenie o wysokości alimentów nie wyklucza możliwości późniejszej ich zmiany. Alimenty przyznawane są w oparciu o aktualną sytuację materialną małżonków. W przypadku więc istotnej zmiany owej sytuacji, można starać się o podwyższenie lub też obniżenie wysokości alimentów. O zmianie ponownie musi jednak rozstrzygnąć sąd.

Adw. Maciej Witkowski