Dochodzenie nieuregulowanej należności

Częstym problemem podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, są niesolidni kontrahenci. W szczególności zaś problemy z płatnością należności przez dłużników. Częstokroć kontrahenci nie regulują zobowiązań wręcz celowo, licząc na zaniechanie dochodzenia należności, lub też czekają z zapłatą aż do wszczęcia postępowania windykacyjnego. Sytuacja taka jest bardzo niebezpieczna, zaburza płynność podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, w skrajnych przypadkach doprowadzić może do upadku firmy. Jak zatem poradzić sobie z problemami z płynnością, jak się zabezpieczyć i skutecznie wyegzekwować dług od naszego dłużnika? Co zrobić, jeśli nie da się wyegzekwować długu? Przyjrzyjmy się wskazanej powyżej kwestii.

Etap realizacji umowy
Wbrew pozorom, dbanie o skuteczne ściągnięcie należności od dłużnika, nie rozpoczyna się dopiero na etapie windykacji należności. Zadbać o to trzeba znacznie wcześniej, już na etapie realizacji umowy z kontrahentem. Konieczne jest właściwe udokumentowanie zawieranej umowy, tj. zgromadzeniu dowodów potwierdzających fakt jej zawarcia oraz wykonania. Jest to niezbędne aby później bezproblemowo móc zasądzić należność. 
Przede wszystkim warto zadbać o zawarcie umowy w formie pisemnej, nie jedynie ustnej. W umowie warto ująć ustalenie, upoważniające do wystawiania faktur bez podpisu kontrahenta. Jeśli takiego porozumienia nie mamy, trzeba dbać o dokumentowanie doręczenia faktur kontrahentowi, najlepiej zaś uzyskiwać jego podpis na kopii każdej doręczonej faktury. Działanie takie może uchronić nas przed kwestionowaniem istnienia lub wykonania umowy, co częstokroć czynią dłużnicy. Pozwoli również na łatwiejsze, bo realizowane w uproszczonej procedurze, dochodzenie należności. Dobrym rozwiązaniem jest ponadto dokumentowanie stanu zadłużenia dłużnika, poprzez procedurę tzw. uzgodnienia sald, realizowanego w trybie przepisów ustawy o rachunkowości.

Zasądzenie należności
Jeśli dłużnik uchyla się ze spełnieniem ciążących na nim zobowiązań, niezbędne jest skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego. Jeśli wierzytelność jest należycie udokumentowana, możliwe jest przeprowadzenie sprawy w uproszczonej procedurze, poprzez wydanie przez sąd tzw. nakazu zapłaty. W razie niemożności rozstrzygnięcia sprawy w uproszczonym trybie, konieczne będzie wydanie wyroku. Oczywiście w toku sprawy wierzyciel uprawniony jest do przedstawiania wszystkich dowodów na potwierdzenie istnienia wierzytelności. Warto więc pomyśleć o dowodach ze świadków, z dokumentów, można wykorzystać wszelkie dostępne środki dowodowe. Dopiero po uzyskaniu prawomocnego wyroku sądowego, sprawę skierować możemy na drogę postępowania windykacyjnego –  do komornika. 

Egzekucja
i zbycie wierzytelności
Egzekucję cywilną przeprowadzają komornicy sądowi. Niestety, z uwagi na brak majątku dłużnika, egzekucja taka często może okazać się nieskuteczna. Aby ograniczyć wysokość poniesionej straty, warto zastanowić się wówczas nad sprzedażą wierzytelności. Wierzytelność, podobnie jak rzecz, może być zbyta. Sprzedaży można dokonać bez zgody dłużnika. Istnieje wiele wyspecjalizowanych firm, które trudnią się nabywaniem wierzytelności. Zwykle cena zbycia nie jest w takim przypadku duża, pozwala jednak odzyskać chociaż część kwoty. Dla podmiotów które nabywają wierzytelność, rozwiązanie takie może być również korzystne. Nabytą wierzytelność można próbować wyegzekwować w całości, ewentualnie wykorzystać ją do zwiększenia kapitału zakładowego, poprzez wniesienie jej aportem do spółki.

Ulga na złe długi
Dobrym rozwiązaniem jest ponadto skorzystanie z ulgi podatkowej,  zwanej potocznie „ulgą na złe długi”. Pozwala ono na odzyskanie uiszczonego podatku VAT, od niezapłaconych przez dłużnika faktur. Podatnik winien uprawdopodobnić nieściągalność należności. W praktyce wystarczy, aby nie została ona uiszczona przez 180 dni od upływu terminu jej płatności. Wierzyciel powinien poinformować dłużnika o zamiarze skorygowania podatku. Po bezskutecznym upływie 14 dni od doręczenia wskazanego powiadomienia, może dokonać korekty i odzyskać zapłacony VAT. Rozwiązanie to pozwala nie tylko odzyskać podatek, pomaga też zdyscyplinować dłużnika. Winien on bowiem wówczas zwrócić fiskusowi VAT, odliczony od niezapłaconej wierzycielowi faktury. 

Faktoring
Warto również zastanowić się co zrobić, aby zabezpieczyć się na przyszłość przed problemami z zapłatą. Rozwiązaniem może by faktoring. Faktoring stanowi umowę, w której w transakcji pośredniczy podmiot trzeci – tzw. faktor. Gwarantuje on realizację płatności, w zamian za wynagrodzenie. Oczywiście umowa taka kosztuje, może być ona jednak korzystna. Pozwala bowiem na zabezpieczenie wierzyciela przed niesolidnymi dłużnikami.

Adw. Maciej Witkowski