Mediacja w sprawach rozwodowych

Coraz częściej wybieraną metodą rozwiązywania konfliktów rodzinnych staje się korzystanie z mediacji. Jest ona idealnym rozwiązaniem dla stron, którym zależy na wypracowaniu sprawiedliwego porozumienia.  W mediacji obydwie strony konfliktu wygrywają, ponieważ zawarta ugoda zaspokaja potrzeby każdej ze stron.

Mediacja a rozwód
Mediacja, stając się jednym ze sposobów rozwiązywania konfliktów, znalazła zastosowanie także w sytuacjach, gdy wieloletni partnerzy przestają się dogadywać i planują zakończyć swój związek małżeński. W przeciwieństwie do rozwodu, dzięki mediacji możliwe jest stopniowe przejście stron z relacji mąż-żona do relacji przyjacielskiej. Daje ona czas na omówienie wzajemnych potrzeb partnerów i ich wspólnych dzieci. Taka forma rozstania zwiększa szansę na bezstresowe rozstanie małżonków i utrzymanie poprawnych kontaktów w przyszłości. Mediacja umożliwia bowiem osiągnięcie pewnego kompromisu i wspólne zawarcie ugody.

Co można ustalić?
Małżonkowie przy pomocy mediatora sami decydują o dalszych losach związku. Ustalenia mogą dotyczyć zarówno spraw finansowych, majątkowych (np. kwestie podziału majątku), a nawet kwestii opieki nad dziećmi rozchodzących się rodziców. Pozwala to stronom zmniejszyć poziom negatywnych emocji podczas rozwodu.
Wspólne opracowane zasad opieki nad dziećmi jest możliwe w sytuacji, gdy rodzice żyli dotąd w związku małżeńskim, jak również w związku nieformalnym. Podczas mediacji ustalić można sposoby uczestniczenia rodziców w życiu dziecka. Dotyczy to głównie miejsca zamieszkania, ustalenia kontaktów z rodzicami, wychowania,  edukacji oraz sposobu leczenia. Często poruszane zostają także kwestie alimentów. Najważniejsze, by podczas negocjacji uwzględnione zostały interesy i potrzeby dziecka, ponieważ w sytuacjach konfliktowych rodzice często koncentrują się tylko na sobie i swoich potrzebach.

Mediator – kto to taki?
W mediacji oprócz stron bierze udział także mediator. Jest to osoba bezstronna, której zadaniem jest pomoc członkom rodziny w przeprowadzeniu trudnej rozmowy i czuwanie nad tym, aby przebiegała ona spokojnie i uporządkowanie. Mediator nie może narzucić stronom sposobu rozwiązania sporu ani podejmować żadnych decyzji merytorycznych. Jego działania służą bowiem usprawnieniu  komunikacji pomiędzy małżonkami. W celu prawidłowego przebiegu negocjacji, mediator musi cechować się bezstronnością, czyli nie opowiadać się za żadną ze stron konfliktu i udzielać pomocy każdej z nich w takim samym stopniu.  

Przystępujesz dobrowolnie
Dobrowolność w mediacji oznacza chęć (wolną od nacisku osób trzecich) przystąpienia do rozmów z drugą stroną konfliktu w celu wypracowania sprawiedliwej ugody. Nikogo nie można zmuszać do udziału w mediacji, czy do wyboru konkretnych rozwiązań. Swoboda podejmowania decyzji, zarówno co do uczestniczenia w mediacji, jak  i przyjętych w niej rozwiązań, zwiększa odpowiedzialność małżonków za cały proces rozwiązywania problemu oraz za osiągnięte wyniki.

Poufność
Elementem rodzącym zaufanie, którego nie może zabraknąć przy mediacji, jest poufność.   Nierozerwalnie łączy się ona z zachowaniem dyskrecji. Przebieg mediacji objęty jest tajemnicą. W przypadku niewypracowania przez strony ugody i powrotu sprawy na drogę sądową, sąd nie może powołać mediatora na świadka, a strony nie mogą powoływać się na informacje i propozycje, które ujawnione zostały podczas postępowania mediacyjnego. Jeżeli jednak któraś ze stron powoła się przed sądem  na jakąś propozycję mediacyjną, to czynność ta będzie bezskuteczna, a sąd rodzinny podczas wydawania wyroku nie weźmie jej pod uwagę.

Zatwierdzenie ugody przez sąd
Aby zawarta ugoda stała się wiążąca, niezbędne jest zatwierdzenie jej przez sąd. W tym celu sporządzany jest protokół z przeprowadzonej mediacji, w którym zamieszcza się podpisaną przez strony ugodę. Następnie protokół zostaje podpisany przez mediatora, który doręcza stronom odpis protokołu.
Jeśli do mediacji doszło bez skierowania sądu, mediator składa protokół w sądzie, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy według właściwości ogólnej lub wyłącznej. W przypadku postępowania mediacyjnego, do którego strony zostały skierowane przez sąd, mediator składa sporządzony protokół w sądzie rozpoznającym sprawę. Wtedy też sąd, na wniosek strony, niezwłocznie przeprowadza postępowanie co do zatwierdzenia zawartej przed mediatorem ugody.

Należy pamiętać, że pomyślny przebieg mediacji nie zależy jedynie od umiejętności mediatora i aby przyniosła oczekiwane efekty, wymaga zaangażowania obu stron konfliktu.

Joanna Suszyńska, aplikantka radcowska