Ojcostwo możesz kwestionować!

Niewielu z nas zdaje sobie sprawę z tego, że domniemany ojciec dziecka ma możliwość zakwestionowania tego, że nim jest.

Jak kwestionować
domniemanie ojcostwa?
Jeżeli mężczyzna będący domniemanym ojcem twierdzi, że nie obcował z matką dziecka w czasie, kiedy mogło dojść do zapłodnienia, np. z powodu pobytu w zakładzie karnym lub zakładzie lecznictwa zamkniętego, może skutecznie bronić się przez zakwestionowanie podstawy tego domniemania.
W praktyce udowodnienie takiej okoliczności jest niesłychanie trudne, ale jeżeli się powiedzie, to dochodzi wtedy do wyeliminowania podstawowego elementu, na którym opiera się całe domniemanie ojcostwa. W takiej sytuacji odpada wniosek domniemania.
Jeśli próba ta się nie powiedzie, albo pozwany mężczyzna takiej próby wcale nie podjął, to może próbować zniweczyć wniosek takiego domniemania. Aby do tego doprowadzić, przeprowadza się przede wszystkim tzw. dowody przyrodnicze (zostaną omówione poniżej).

Gdy matka dziecka
obcowała z innym
Jeśli wykażemy, że w tzw. okresie koncepcyjnym matka dziecka obcowała także z innym mężczyzną (czyli poza pozwanym), to możemy skorzystać ze szczególnego środka procesowego zwanego exceptio plurium concumbentium. Posłuży nam on jednak tylko wtedy, gdy z okoliczności wynika, że ojcostwo innego mężczyzny jest bardziej prawdopodobne. 
Fakt istnienia takiego większego prawdopodobieństwa musi udowodnić pozwany, co do którego domniemuje się ojcostwo. Aby to wykazać można powołać się np. na okoliczność wspólnego wyjazdu matki dziecka z innym mężczyzną na wczasy w okresie koncepcyjnym. Dodatkowo potrzebne są także jeszcze inne ustalenia.

Te dowody ustalą
pochodzenie dziecka!
W większości spraw o ustalenie lub zaprzeczenie ojcostwa, jak również w sprawach o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa, wykazuje się istnienie lub też nieistnienie biologicznych więzi pomiędzy określonymi osobami. W takich sytuacjach najpoważniejsze znaczenie będą miały dowody o bardzo specyficznym charakterze, które nazywane są dowodami przyrodniczymi.
Co prawda nie wyklucza to użyteczności i roli innych dowodów, jednak to właśnie dzięki takim dowodom przyrodniczym można dokonać ustaleń, które nie budzą wątpliwości.

Badania DNA
W dzisiejszych czasach na pierwszy plan wysuwa się dowód z analizy DNA, dzięki której otrzymujemy pewny – bo blisko stuprocentowo pewny wynik co do pochodzenia dziecka. Wykluczenie ojcostwa odbywa się z prawdopodobieństwem 100 proc. lub też jego potwierdzenie z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością rzędu 0,999999999, przy założeniu że matka i domniemany ojciec nie są ze sobą spokrewnieni. Otrzymanie takiego wyniku możliwe jest wówczas, gdy zostały zachowane odpowiednie standardy laboratoryjne.

Jeśli  wynik analizy DNA będzie pozytywny, to możliwe jest wykluczenie możliwości, że w stosunku do określonego dziecka wchodzi w grę ojcostwo innego mężczyzny.
Ważne jest też to, iż przeprowadzane testy DNA są całkowicie bezbolesne.  Dzieje się tak dlatego, że standardowym źródłem materiału pobieranego do badania stał się wymaz z wewnętrznej strony policzka, a nie (jak do niedawna) krew. Ponadto cena tych badań ciągle spada, co czyni je jeszcze atrakcyjniejszymi. 

Sprawdź grupę krwi
Dzięki zaawansowanej znajomości zasad dziedziczenia można  na podstawie analizy najmniejszego fragmentu ludzkiego ciała poznać pochodzenie, ustalić stopień pokrewieństwa, a także wykluczyć bądź potwierdzić ojcostwo. W tym celu wykonuje się także badania serologiczne, czyli analizę cech grup krwi.
Pozwalają one wykluczyć ojcostwo praktycznie ze stuprocentową pewnością.

Płodny – bezpłodny
Chcąc ustalić ojcostwo możemy posłużyć się także badaniami zdolności płodzenia mężczyzny. 
Dzięki takim badaniom ustalona zostać może niezdolność mężczyzny zarówno w znaczeniu niezdolności do spółkowania, jak i w znaczeniu niezdolności do zapłodnienia. Jeżeli wspomniana niezdolność istniała w chwili poczęcia dziecka, to może dać to podstawę do rozstrzygnięcia sprawy bez konieczności skorzystania z innych badań przyrodniczych.

Jak jeszcze udowodnią
Ci ojcostwo? 
W celu prawidłowego ustalenia pochodzenia dziecka mogą być wykorzystywane także dodatkowe dowody przyrodnicze. Zaliczamy do nich m.in. badania antropologiczne, czy też badania polegające na zestawieniu stopnia rozwoju dziecka z czasem obcowania mężczyzny z matką dziecka. Pomocne są także dowody obcowania w okresie znacznie zmniejszonej możliwości zapłodnienia oraz dowody ze stosowania środków antykoncepcyjnych itd.

Joanna Suszyńska, aplikantka radcowska