Porady prawne za darmo

  Kilka lat temu wandale zniszczyli w nocy mój sklep. Zgłosiłem sprawę na policję. Sprawców wykryto.  Niestety, okazało się, że włamywacze byli małoletni, mieli po 12, 15 i 16 lat i mimo toczącej się kilka lat sprawy nie ponieśli w zasadzie żadnej odpowiedzialności. Ku mojemu zaskoczeniu nie zostały mi również pokryte szkody spowodowane całym zdarzeniem. Policja odsyła mnie na drogę procesu cywilnego. Mówi, że mam sam założyć sprawę. Proszę o informację, czy mogę pozwać tych nieletnich? Oni dziś mają już skończone 18 lat. Czy też mam zakładać sprawę ich rodzicom? Ile mam na to czasu? Czy takie sprawy się przedawniają?

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego odpowiedzialność za szkody wyrządzone czynem niedozwolonym zależna jest od wieku sprawcy.  Małoletni poniżej 13 roku życia Osoby, które w chwili czynu nie ukończyły 13 lat, co do zasady nie ponoszą odpowiedzialności za szkodę spowodowaną własnym działaniem. Nie można bowiem przypisać im winy. Powyższe jest niezależne od tego, ile obecnie lat ma osoba, która wówczas wyrządziła Panu szkodę. Istotny jest wiek sprawcy w chwili popełnienia czynu.  Okoliczność ta oznacza, że nie może Pan obecnie wystąpić o odszkodowanie przeciwko najmłodszemu sprawcy. Może pan natomiast domagać się odszkodowania od jego rodziców lub osób, pod których pieczą wówczas pozostawał. Zgodnie bowiem z treścią art. 427 k.c., kto z mocy ustawy lub umowy jest zobowiązany do nadzoru nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można, ten obowiązany jest do naprawienia szkody wyrządzonej przez tę osobę, chyba że uczynił zadość obowiązkowi nadzoru albo że szkoda byłaby powstała także przy starannym wykonywaniu nadzoru. Przepis ten stosuje się również do osób wykonujących bez obowiązku ustawowego ani umownego stałą pieczę nad osobą, której z powodu wieku albo stanu psychicznego lub cielesnego winy poczytać nie można. W przypadku więc sprawcy poniżej 13. roku życia musi Pan skierować pozew przeciwko jego rodzicom, ewentualnie faktycznym opiekunom.   Małoletni po ukończeniu 13 lat Inaczej sytuacja przedstawia się w stosunku do pozostałych sprawców zdarzenia. Osoby w wieku 13-18 lat mogą ponosić odpowiedzialność za spowodowane swoim działaniem szkody. Warunkiem jednak przypisania im odpowiedzialności jest ustalenie, że w chwili popełnienia czynu działali  z dostatecznym rozeznaniem. Chodzi o ustalenie, że stopień dojrzałości fizycznej i umysłowej sprawców pozwalał im na rozsądne podejmowanie decyzji i kierowanie swoim postępowaniem. Jeśli nieletni działali  z dostatecznym rozeznaniem, będzie mógł Pan domagać się bezpośrednio od nich naprawienia szkody. Przy czym konieczność wykazania w toku procesu, że małoletni działali z dostatecznym rozeznaniem i że możliwe jest przypisanie im winy, obciążać będzie Pana, jako poszkodowanego.  Jeśli z powodu stopnia dojrzałości umysłowej sprawców, którzy ukończyli w chwili czynu 13 lat, nie będzie można przypisać im odpowiedzialności, podobnie jak w odniesieniu do małoletniego sprawcy zdarzenia będzie mógł Pan domagać się odszkodowania jedynie od rodziców lub osób sprawujących opiekę nad sprawcami.   Co z przedawnieniem? Roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, bo z odpowiedzialnością o takim charakterze będziemy mieć w niniejszej sprawie do czynienia, oczywiście ulegają przedawnieniu. Co do zasady – roszczenia te ulegają przedawnieniu  z upływem 3 lat od dnia,  w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie  i osobie zobowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.  W opisanym przez Pana przypadku będzie jednak mieć zastosowanie dłuższy termin przedawnienia, przewidziany w art. 442 [1] §2 k.c. Zdarzenie wyrządzające szkodę stanowiło bowiem czyn zabroniony przez ustawę karną. Wówczas roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od popełnienia przestępstwa i to bez względu na to, kiedy dowiedział się Pan o szkodzie i osobach za nią odpowiedzialnych. Wpra- wdzie w stosunku do małoletnich nie można mówić  o popełnieniu przestępstwa, zgodnie bowiem z przepisami kodeksu karnego dzieci poniżej 17 lat co do zasady nie ponoszą odpowiedzialności karnej, jednak opisane przez Pana zdarzenie wypełnia znamiona czynu zabronionego. Powyższe uzasadnia stosowanie dłuższego okresu przedawnienia dla szkód spowodowanych przez tego rodzaju zdarzenie. Stanowisko takie potwierdza orzecznictwo Sądu Najwyższego. W tym stanie rzeczy, mimo upływu okresu 3 lat od dnia zdarzenia, będzie mógł Pan skutecznie skierować sprawę na drogę postępowania sądowego i dochodzić należnego Panu odszkodowania.   Adw. Maciej Witkowski