Powołanie na członka zarządu spółki kapitałowej – zakres podmiotowy kandydatów

Kodeks spółek handlowych dopuszcza zna- czną swobodę w powoływaniu członków zarządu spółek kapitałowych. Mogą zostać do niego powołane osoby posiadające pełną zdolność do czynności prawnych – spośród wspólników spółki, jak i spoza ich grona. Powołaniu takiemu nie podlegają jednak podmioty niebędące osobami fizycznymi.

Kto nie może zostać członkiem zarządu?
Przepisy prawa handlowego przewidują zakaz zasiadania w zarządzie (a także w radzie nadzorczej oraz komisji rewizyjnej oraz pełnienie funkcji likwidatora), jeżeli dana osoba została skazana za niektóre przestępstwa. Dotyczy to przede wszystkim przestępstw związanych z działaniem na szkodę spółki, ogłaszaniem nieprawdziwych danych, posługiwaniem się fałszywymi dokumentami podczas walnego zgromadzenia czy też umożliwianiem bezprawnego głosowania. Podobnie jest przy przestępstwach przeciwko wiarygodności dokumentów, ochronie informacji, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi oraz papierami wartościowymi.
Omawiany zakaz obowiązuje przez 5 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku i nie może zakończyć się wcześniej niż przed upływem 3 lat od zakończenia odbywania kary. Jeżeli przestępstwo zostało popełnione nieumyślnie, skazany ma prawo w terminie 3 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku skazującego złożyć do sądu, który wydał wyrok, wniosek o zwolnienie z zakazu lub skrócenie okresu obowiązywania. Rozstrzygnięcie jest wydawane w formie postanowienia.

Funkcje publiczne
Kolejnym ograniczeniem w swobodzie powoływania członków zarządu przez spółkę są przepisy Ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Ustawa ta wylicza szereg podmiotów pełniących funkcje publiczne, których obwiązują ograniczenia co do zasiadania w zarządach spółek prawa handlowego. Powołanie takiej osoby pomimo zakazu jest z mocy prawa nieważne i nie jest wpisywane do KRS.

Działalność konkurencyjna
Aby wszechstronnie chronić interesy przedsiębiorstw, członkom zarządu zabroniono działalności konkurencyjnej, na którą spółka nie wyraziła zgody. Tak więc osoba pełniąca funkcję członka zarządu, oprócz zajmowania się działalnością konkurencyjną, nie może uczestniczyć w konkurencyjnej spółce ani jako wspólnik spółki cywilnej, osobowej, ani jako członek organu spółki kapitałowej, ani też uczestniczyć w innej osobie prawnej prowadzącej działalność konkurencyjną jako członek jej organu.

A jak z cudzoziemcami?
W zasadzie nie ma sporu co do tego, czy do zarządu można powołać osobę niebędącą obywatelem polskim. Przyjęło się, że powołanie takiej osoby jest jak najbardziej dopuszczalne. Warto zauważyć, że formy zatrudnienia członka zarządu mogą być różne. Ewentualne wątpliwości pojawiają się w momencie, kiedy spółka chce nawiązać z cudzoziemcem stosunek pracy. W takiej sytuacji, jeśli cudzoziemiec będzie przebywał w Polsce w okresie kolejnych 12 miesięcy przez łącznie ponad 6 miesięcy, to uzyskanie zezwolenia na pracę dla takiego członka zarządu jest obowiązkowe. Nie będzie to jednak konieczne, jeżeli obcokrajowiec w celu wzięcia udziału w posiedzeniach zarządu spółki czy nadzorowania jej bieżących spraw będzie przyjeżdżał do Polski, a łączny czas takich pobytów nie przekroczy 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy.

Kiedy zezwolenie na pracę nie jest konieczne?
Co do zasady – członek zarządu niebędący polskim obywatelem może wykonywać swoją funkcję na podstawie stosunku pracy pod warunkiem posiadania zezwolenia na pracę wydanego przez wojewodę  (właściwego miejscowo ze względu na siedzibę spółki). Z obowiązku posiadania takiego zezwolenia zwolnieni są cudzoziemcy, którzy posiadają zezwolenie na osiedlenie się lub status uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej. Obowiązek ten nie dotyczy cudzoziemców, którzy posiadają obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub są z niego zwolnieni na podstawie odrębnych przepisów. Z obowiązku posiadania pozwolenia na pracę są zwolnione także osoby będące członkami rodziny cudzoziemca, który posiada obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej i wykonuje pracę lub prowadzi w Polsce działalność gospodarczą lub przebywa w Polsce na podstawie przepisów o prawie stałego pobytu, przepisów o prawie pobytu pracowników oraz przepisów odnoszących się do osób prowadzących działalność na własny rachunek, których działalność zawodowa została już zakończona lub na podstawie przepisów dotyczących prawa pobytu studentów.

Joanna Suszyńska,
aplikantka radcowska