Pozew zbiorowy

Po długich oczekiwaniach otrzymaliśmy niezwykle przydatny instrument, który wyrównuje szanse przeciętnego konsumenta w sporze z dużymi korporacjami. Dzięki niemu nie musimy już samodzielnie dochodzić swoich praw przed sądem i narażać się na starcie z dobrze opłacanymi prawnikami. Jest to stosunkowo młode narzędzie obrony, dlatego też poniżej przedstawię pokrótce zasady jego używania.

O co chodzi?
Pozew zbiorowy to środek mający na celu ochronę grupy osób poszkodowanych przed szkodami, jakie wyrządzić mogą np. niebezpieczne produkty, nieuczciwe klauzule zawarte w umowach oraz inne nieuczciwe zachowania firm. Taką przykładową sytuacją może być np. wakacyjny wyjazd zagraniczny z biurem podróży, kiedy to na miejscu okazuje się, że warunki zakwaterowania są niezgodne z umową. Ważne, by przedmiot sporu był ten sam dla każdej z osób objętych pozwem.

Ile osób potrzeba?
Warunkiem złożenia pozwu zbiorowego jest odpowiednia liczebność grupy.  Może go bowiem złożyć grupa minimum 10 osób, które dochodzą roszczeń tego samego rodzaju. Nie ma natomiast górnej granicy co do dozwolonej liczby osób składających taki pozew. Grupa poszkodowanych do wytoczenia powództwa potrzebuje reprezentanta, którym może zostać radca prawny lub adwokat. Postępowanie to jest bowiem objęte przymusem adwokacko – radcowskim, przez co pozew zbiorowy musi zostać sporządzony, podpisany i złożony do sądu przez radcę prawnego lub adwokata. Zastępuje on powoda w postępowaniu grupowym przed sądem. Ma to na celu zapewnie najlepszej ochrony praw i interesów grupy poszkodowanych.

Kogo można pozwać?
Pozew zbiorowy można złożyć praktycznie przeciwko każdemu. Zgodnie z prawem pozew zbiorowy nie musi być bowiem skierowany przeciwko danej firmie czy instytucji, ponieważ równie dobrze możemy go skierować przeciwko osobie prywatnej. Warto wiedzieć, iż w ramach omawianego postępowania możemy pozwać nawet Skarb. To właśnie przeciw niemu zostały złożone pierwsze pozwy zbiorowe przez osoby poszkodowane przez powodzie. Takie powództwa muszą spełniać jednak odpowiednie warunki, aby mogły być rozpatrzone przez sąd. Musimy się z nimi zapoznać zanim zgłosimy się do sądu.

Przed sądem
Sprawy te rozpatrywane są w sądzie okręgowym przez trzech sędziów zawodowych. Przed rozprawą sąd musi zbadać dopuszczalność postępowania grupowego. Jeśli tryb postępowania jest dla danej sprawy właściwy, to sprawa trafi na wokandę. W przeciwnym wypadku sąd może odrzucić pozew. Kolejną czynnością sądu będzie ustalenie kręgu osób poszkodowanych, tak aby do grupy występującej z pozwem mogły dołączyć także inne poszkodowane osoby. Wydaje w tym celu decyzję o umieszczeniu informacji w prasie o wszczęciu danego postępowania grupowego. Dzięki temu każdy potencjalny poszkodowany ma szansę na przyłączenie się do grupy skarżących w ustalonym czasie. Sąd dostarcza pozwanemu listę osób wchodzących w skład grupy i może wnieść zażalenie, w co do członkostwa w grupie poszczególnych osób. Skład orzekający rozpatruje takie pismo oraz wydaje ostateczną decyzję co do składu grupy.

Postępowanie dowodowe?
Sąd rozpoznając sprawę przeprowadza postępowanie dowodowe. W jego toku zbiera niezbędne informacje, na których podstawie dokona analizy i osądzi, czy pozwany jest winny stawianych mu zarzutów oraz zadecyduje czy poszkodowanym przysługują dochodzone świadczenia.
Sąd, jako jeden z dowodów, może dopuścić materiał pochodzący z przesłuchania członków grupy lub podgrupy. Podczas przeprowadzania takiego dowodu osoby poszkodowane zostają przesłuchane w charakterze strony. Po rozpatrzeniu wszystkich dowodów wydany zostaje wyrok, w którym sąd wymienia wszystkich członków grupy skarżącej, a ponadto  jeśli wydany wyrok jest korzystny dla strony powodowej, to informuje także o przyznanej kwocie dla każdego z poszkodowanych osób.

Ile to kosztuje?
Szacując koszt postępowania musimy uwzględnić opłatę uiszczaną na rzecz sądu, kaucję na zabezpieczenie kosztów postępowania pozwanego oraz wynagrodzenie pełnomocnika. Opłata sądowa wynosi do 2% wartości całego roszczenia i w razie orzeczenia winy pozwanego, opłata ta przechodzi właśnie na niego. Wspomnianą kaucję wpłaca się przy składaniu pozwu zbiorowego. Wynosi ona do 20% wartości roszczeń. Wynagrodzenie pełnomocnika grupy także nie może być większe niż 20% kwoty, jaką sąd zasądził dla powoda. Wszystkie koszty rozkładane są na każdego z członków grupy.  Co istotne, zwłaszcza dla osób uboższych, poszkodowani nie mają możliwości zwolnienia z tych kosztów.

Joanna Suszyńska, aplikantka radcowska