Renta rodzinna

  Śmierć najbliższych niejednokrotnie oznacza dla wielu rodzin utratę środków utrzymania. Ustawodawca wprowadził więc instytucję renty rodzinnej, mającej na celu zabezpieczenie ich bytu. Po śmierci osoby bliskiej możliwe jest pobieranie renty rodzinnej z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Stanowi ona rekompensatę dochodu utraconego wskutek śmierci osoby bliskiej (żywiciela).

Prawo wyraźnie wskazuje osoby, które mogą pobierać rentę. Sprawdźmy więc, kto może na nią liczyć.   Komu przysługuje? Renta rodzinna przysługuje jedynie uprawnionym członkom rodziny osoby zmarłej, która miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy (w chwili śmierci) albo spełniała wszystkie  warunki niezbędne do uzyskania jednego z wymienionych świadczeń. Jednocześnie podczas oceny prawa do renty przyjmuje się założenie, iż zmarły był całkowicie niezdolny do pracy. Ponadto na rentę rodzinną mogą liczyć także uprawnieni członkowie rodziny zmarłego, który w chwili śmierci pobierał świadczenie przedemerytalne, zasiłek przedemerytalny lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Takie okoliczności uznaje się jakoby osoba zmarła spełniała konieczne warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Co istotne – członkom rodziny zmarłego przysługuje tylko jedna łączna renta rodzinna, którą w razie konieczności rozdziela się pomiędzy wszystkich uprawnionych.   Osoby uprawnione  Do pobierania renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny: dzieci (własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione), wnuki i rodzeństwo (przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, w tym również w ramach rodziny zastępczej), małżonek (wdowa i wdowiec) oraz rodzice (w tym także ojczym, macocha, osoby przysposabiające).   Dzieci Przepisy ustawy przewidują, że prawo do renty rodzinnej uzależnione jest od wieku dziecka, jak i od konieczności kontynuowania nauki w szkole. Mają do niej prawo bowiem dzieci do ukończenia 16 lat, a po osiągnięciu tego wieku – pod warunkiem nauki w szkole do ukończenia 25 lat oraz bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy do ukończenia 16 lat  lub w czasie nauki w szkole do ukończenia 25 lat. Jeżeli uprawniony osiągnął 25 lat studiując na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty przedłużone zostanie do czasu zakończenia tego roku studiów. Jako naukę w szkole traktowana jest edukacja w systemie dziennym, wieczorowym, zaocznym, a nawet  eksternistycznym – zarówno w formach szkolnych, jak i pozaszkolnych. Prawa do renty rodzinnej nie nabędzie jednak dziecko, które korzysta z kursów, np. kursu tańca czy kursu fotografii.     Wdowa i wdowiec W sytuacji gdy w chwili śmierci męża żona ukończyła 50 lat, była niezdolna do pracy lub wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu, wdowa uprawniona będzie do renty rodzinnej. Warunek dotyczący wieku lub niezdolności do pracy, może zostać przez nią spełniony także w okresie nie dłuższym niż 5 lat od śmierci męża lub od dnia zaprzestania wychowywania dzieci. Do wdowca stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wdowy.   Rodzice O rentę rodzinną mogą ubiegać się także wstępni, jeśli zmarły (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania (był ich żywicielem) oraz jednocześnie spełniają warunki przewidziane dla wdowy i wdowca (dotyczące wieku, niezdolności do pracy lub wychowywania dzieci).   Wysokość renty  W oparciu o posiadane informacje i dokumentację dotyczącą ubezpieczonego (emeryta/rencisty) lub złożone wraz z wnioskiem o przyznanie renty rodzinnej, właściwy organ rentowy stwierdza, czy zmarły w chwili śmierci był uprawniony do otrzymania świadczeń emerytalno-rentowych. Ponadto wyliczona zostaje wysokość przysługujących mu świadczeń, a na podstawie najwyższego z nich ustalona zostaje kwota renty rodzinnej. Na dzień dzisiejszy wynosi ona:  85%  świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu (dla jednej osoby uprawnionej), 90%  świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu (dla dwóch osób uprawnionych) oraz 95%  świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu (dla trzech lub więcej osób uprawnionych). Dodatkowo, jeżeli osobą uprawnioną jest sierotą zupełną, to obok renty przysługuje jej również dodatek dla sierot zupełnych.   Joanna Suszyńska,  radca prawny