Separacja

Małżonkowie mający poważne problemy w związku niejednokrotnie, zamiast podejmowania decyzji  o rozwodzie, rozważają skorzystanie z instytucji separacji. Może się ona okazać niezwykle przydatna w sytuacji, gdy małżonkowie uznają, że do poprawienia ich relacji niezbędny jest czas bądź że ze względu na dobro wspólnych dzieci nie chcą rozstawać się na zawsze. Okres trwania separacji jest czasem na podjęcie decyzji o powrocie lub ostatecznym rozstaniu. Główną zaletą jej orzeczenia jest to, że zawarte małżeństwo nie ustaje i nadal możliwy jest powrót do dawnych stosunków.   Przesłanki separacji  Separacja reguluje stosunki pomiędzy małżonkami pozostającymi w faktycznym rozłączeniu. Ponieważ swoim kształtem przypomina ona rozwód, należy podkreślić, że jest ona instytucją całkowicie od niego odrębną i w żaden sposób nie warunkuje uzyskania rozwodu w przyszłości. Jeśli pomiędzy małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, sąd orzeka separację na żądanie chociażby jednego z nich. Nie jest konieczne udowodnienie, że rozkład pożycia małżeńskiego jest trwały i nie ma już szans na odratowanie związku. Jeżeli małżonkowie nie mają wspólnych małoletnich dzieci, sąd może orzec separację na podstawie zgodnego żądania małżonków. Musimy pamiętać o tym, że podczas jej trwania małżeństwo cały czas trwa. Co istotne – niezależnie od zaistnienia zupełnego rozkładu pożycia, sąd nie orzeknie separacji, jeżeli wskutek takiego rozstrzygnięcia mogłoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Nie uzyskamy jej także wtedy, gdy orzeczenie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.   Najważniejsze zmiany  W wyroku orzekającym separację sąd rozstrzyga kwestię sprawowania władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi małżonków. W tym celu ustala wymiar władzy rodzicielskiej dla każdego rodzica oraz reguluje podział kosztów ich wychowania i utrzymania. W związku z tym, że małżeństwo ciągle trwa, pomiędzy małżonkami istnieje obowiązek alimentacji.  Podobnie jak przy rozwodzie, skutkiem separacji jest powstanie rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami. Nie ma więc potrzeby sporządzania dodatkowej umowy majątkowej w tym zakresie (tzw. intercyzy). Podczas jej trwania małżonkowie nie odpowiadają więc za ewentualnie długi drugiego małżonka powstałe po orzeczeniu separacji. Skutkiem ustanowienia separacji będzie także wyłączenie z dziedziczenia ustawowego po współmałżonku (o ile nastąpiła z winy spadkobiercy). Co do zasady nie wpływa ona jednak na dziedziczenie testamentowe.    Czym się różni separacja od rozwodu? W przeciwieństwie do konsekwencji rozwodu, po orzeczeniu separacji małżonkowie nie mogą zawrzeć nowego związku małżeńskiego ani powrócić do poprzedniego nazwiska. Ustawodawca postanowił bowiem, że takie uprawnienia przysługują jedynie osobom rozwiedzionym. Ponadto osoby pozostające w separacji zobowiązane są do udzielania sobie wzajemnej pomocy (nie ma ograniczenia co do czasu, przez jaki małżonkowie są zobowiązani do alimentacji). Chodzi tu nie tylko o pomoc materialną, ale np. również o wsparcie psychiczne (takiego obowiązku nie mają rozwiedzeni małżonkowie). Dodatkowo uzyskanie separacji jest procesem zazwyczaj tańszym i szybszym.  Separacja może stanowić idealną alternatywę dla planowanego rozwodu. W okresie trwania separacji małżonkowie mogą bowiem do siebie powrócić lub podjąć ostateczną decyzję co do zakończenia swojego związku.    Zniesienie separacji Jeżeli przyczyna orzeczenia separacji ustała i małżonkowie chcą, by ich małżeństwo odżyło, mogą żądać zniesienia separacji. Sąd wydaje wtedy rozstrzygnięcie, które uchyla wcześniejsze orzeczenie o ustanowieniu separacji, tak by małżeństwo mogło dalej trwać. W tej chwili ponownie powstaje między małżonkami ustawowy ustrój majątkowy, chyba że małżonkowie zwrócą się do sądu o to, by rozdzielność majątkowa została utrzymana.    Do którego sądu? Składając pozew, należy dołączyć do niego następujące załączniki: odpis aktu małżeństwa (oryginał) oraz kopię, odpis pozwu, odpisy oraz kopie aktów urodzenia niepełnoletnich dzieci małżonków oraz wszelkie istotne dokumenty w sprawie. O separacji orzeka sąd okręgowy, w okręgu którym małżonkowie wspólnie zamieszkują lub przebywają. Jeżeli jednak małżonkowie nie mieszkają razem, to w takiej sytuacji orzeka sąd właściwy dla jednego z nich.
Joanna Suszyńska,  radca prawny kancelariasuszynska.pl