VI Święto Ulicy Kościelnej w Opatówku - śladami Generała Zajączka

Przemarsz „wojsk napoleońskich”, inscenizacja historyczna, możliwość bezpłatnego zwiedzania Muzeum Historii Przemysłu, uczestniczenia w warsztatach czerpania papieru czy też ceramicznych, to tylko niektóre z atrakcji jakie miały miejsce podczas niedzielnej imprezy (25 września br.) - VI Święta Ulicy Kościelnej w Opatówku. Impreza odbywała się pod hasłem "Śladami generała Zajączka" i nawiązywała do czasów Księstwa Warszawskiego.

  Świętowanie rozpoczęło się historycznym akcentem. O godz. 14:00 ulicą Kościelną przemaszerowała grupa rekonstrukcyjna wojsk napoleońskich Pułk 2. Ułanów Xięstwa Warszawskiego. A nieco później  można było obejrzeć inscenizację historyczną. W oczekiwaniu na oficjalne rozpoczęcie świętowania już od wczesnych godzin można było oglądać zbiory Muzeum Historii Przemysłu. Nie brakowało chętnych by podczas warsztatów prowadzonych przez pracowników muzeum zgłębiać tajniki czerpania papieru czy sitodruku.

   Zainteresowani historią ulicy Kościelnej mogli poznać ją w szczegółach podczas spaceru z przewodnikiem.  Tego dnia ulica nabrała innego charakteru. Wielu uczestników w tym między innymi: Krzysztof Nosal, starosta kaliski, pracownice kaliskiego starostwa, Lokalnej Grupy Działania „Kraina Nocy i Dni” a także miejscowej biblioteki  wystąpiło w strojach nawiązujących do epoki.  

    Do obchodów święta ulicy włączyła się też Gmina Biblioteka Publiczna im. Braci Gillerów w Opatówku. Nic dziwnego skoro jej siedziba znajduje się przy ulicy Kościelnej. -  Odwiedzającym zaoferowaliśmy wystawę wydawnictw regionalnych z naszych zbiorów, możliwość zwiedzania budynku biblioteki, wystawę „Cukierenka dawniej i dziś”, konkurs plastyczny dla dzieci pt. „Pocztówka z Opatówka” oraz kilka barwnych opowieści o księciu Zajączku, jego pięknej żonie Aleksandrze, historii samej Cukierenki i walorach Opatówka. Dużym zainteresowaniem cieszyła się też  plenerowa wystawa dawnych zdjęć Opatówka na dziedzińcu biblioteki – jak napisała na fb Małgorzata Matysiak, dyrektor miejscowej biblioteki. Kolejne atrakcje czekały na uczestników imprezy na pikniku przy bibliotece.

   VI Święto Ulicy Kościelnej w Opatówku zostało zorganizowane przez Fundację "Inicjatywa dla Opatówka" we współpracy z Gminną Biblioteką Publiczną im. Braci Gillerów w Opatówku, Muzeum Historii Przemysłu, Stowarzyszeniem Stacja Inspiracja i Stowarzyszeniem LGD-7 Kraina Nocy i Dni. Natomiast partnerami byli: OSP Opatówek, KGW Opatówek i Gminny Ośrodek Kultury w Opatówku. Honorowym patronat nad impreza sprawowali Krzysztof Nosal, starosta kaliski i Sebastian Wardęcki, burmistrz gminy Opatówek.

                                                                  *****

     Józef Zajączek  (1752-1826), generał dywizji, namiestnik Królestwa Polskiego 1815-1826. W wojsku od 16. roku życia, służył w armii polskiej, francuskiej i rosyjskiej. Poseł na Sejm Czteroletni (1788-1792), jeden z sekretarzy Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej 1791. Członek ugrupowania polskich jakobinów, których głównym celem było zastąpienie rządów królewskich rządami republikańskimi. Walkę o wyzwolenie narodowe łączyli z zasadniczymi przemianami społecznymi, które miały polegać na równouprawnieniu mieszczan, zniesieniu poddaństwa chłopów i likwidacji pańszczyzny. Stawiali postulat dopuszczenia chłopów do stanowisk państwowych i Rady Najwyższej.

    W wojnie polsko-rosyjskiej 1792 dowódca dywizji, odznaczył się w bitwie pod Zieleńcami (18 czerwca). W powstaniu kościuszkowskim w roku 1794 był dowódcą dywizji, dowodził lewym skrzydłem polskiego ugrupowania w bitwie pod Racławicami (4 kwietnia). Wysłany w Lubelskie w celu utrzymania obrony na linii Bugu, poniósł porażkę w bitwie z wojskami rosyjskimi pod Chełmem (8 czerwca). Po klęsce pod Maciejowicami (10 października) faktyczny dowódca wojsk powstańczych, mimo pozostawania na stanowisku Naczelnika T. Wawrzeckiego. W bitwie warszawskiej (październik-listopad) dowódca obrony Pragi.

   Od 1795 roku przebywał we Francji, gdzie wstąpił do armii francuskiej walczył m.in. w Egipcie. W 1806 na rozkaz Napoleona I formował 1 Legię Północną i 2 Legię Kaliską. Kaliskie pułki piechoty nosiły numery 5, 6, 7, 8. Na jazdę składał się 3 pułk ułanów i 4 pułk strzelców konnych.

   W 1807 dowodził Legią Kaliską w kampanii pruskiej.

   W 1807 r. z donacji Napoleona Bonapartego otrzymał , w uznaniu zasług żołnierskich dobra ziemskie - klucz opatówecki a także Zawodzie, Rypinek i Stare Miasto.

   Uczestnik wyprawy na Moskwę 1812, utracił nogę pod Smoleńskiem, gdzie dostał się do niewoli rosyjskiej.

   W 1815 został przez cara Aleksandra mianowany namiestnikiem Królestwa Polskiego i pozostawał na tym stanowisku do roku 1826. Niegdyś adiutant hetmana Franciszka Ksawerego Branickiego, poseł na Sejm czteroletni, jeden z sekretarzy Zgromadzenia Przyjaciół Ustawy Rządowej, dowódca dywizji w czasie wojny polsko-rosyjskiej 1792 r., bohater spod Zieleniec, polski jakobin, uczestnik legionów Dąbrowskiego, napoleoński generał - przeszedł w końcu na pozycję skrajnego serwilizmu wobec Aleksandra I króla polskiego i cesarza rosyjskiego, który w 1818 r. obdarzył go tytułem książęcym.

   Jako książę namiestnik Królestwa Polskiego, generał Józef Zajączek hojną ręką przeznaczył znaczne kwoty na upiększenie Kalisza. Jeden z punktów wydanego w tej sprawie 23 kwietnia 1821 r. postanowienia mówił, że "po obu stronach rzeki, od mostu przy fabryce Repphana do Piskorzewskiej, mają być zrobione przyzwoite groble i w ten sposób przedłużona promenada publiczna z drzewami i barierami od rzeki".

   W roku 1824 gen. Józef Zajączek zawarł kontrakt z mieszkańcami Opatówka. Mieszkańcy zrzekli się prawa propinacji w zamian za obietnicę ożywienia gospodarczego miasta oraz rezygnacji dworu ze świadczeń mieszczańskich. W kontrakcie czytamy: "Jaśnie Oświecony Książę Zajączek bierze na siebie obowiązek, ile możności, miasto przyprowadzić do lepszego stanu przez osiedlenie w nim fabrykantów". Działania te spowodowały powstanie fabryki sukna Fiedlerów. Obecnie w dawnej fabryce mieści się Muzeum Historii Przemysłu.

   Książę Generał Józef Zajączek zakończył życie w pałacu zwanym dziś Namiestnikowskim (obecnie siedzibie prezydenta RP) w 1826 r. i pochowany został w Opatówku pod Kaliszem. Serce spoczywa w kościele Bernardynów w Warszawie.

 Był autorem Histoire de la révolution de Pologne en 1794... (1797, wydanie polskie Pamiętniki albo historia rewolucji polskiej, czyli powstanie roku 1794..., 1862). (za archiwum.blioteka Opatówek).

(grz)

foto: LGD7 „Kraina Nocy i Dni”, GBP w Opatówku