Windykacja – egzekucja komornicza (cz. 3)

 Stare powiedzenie mówi, że punkt widzenia zależy od punktu siedzenia. I tak też jest z egzekucją komorniczą. W oczach wierzyciela komornik zawsze robi za mało, a w oczach dłużnika zawsze za dużo. Rzeczywistość jest gdzieś po środku. Komornik ma szereg uprawnień, które umożliwiają mu w miarę skuteczne egzekwowanie długów, o czym była mowa we wcześniejszych artykułach, ale też ma szereg ograniczeń.
Komornik jest ograniczony treścią wniosku dłużnika co do sposobu egzekucji oraz przepisami prawa co do wysokości kwot niepodlegających zajęciu albo przedmiotów wolnych od zajęcia. Przede wszystkim nie podlegają zajęciu przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna, ubranie codzienne oraz ubranie niezbędne do pracy. Tak samo jest z zapasami żywności dla dłużnika i jego rodziny na okres jednego miesiąca. Nie podlegają zajęciu także narzędzia i inne przedmioty do osobistej pracy zarobkowej oraz surowce do produkcji na okres jednego tygodnia. Ograniczenie to jednak nie dotyczy pojazdów mechanicznych. Natomiast obejmuje przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do praktyk religijnych. Być może wywoła to uśmiech na twarzy czytelnika, ale przepisy przewidują także, iż wolna od zajęcia jest jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i jego rodziny, wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów.
Zajęcie wynagrodzenia otrzymywanego na podstawie umowy o pracę także zostało ograniczone pewnymi limitami i kwotami wolnymi od zajęć. Jeśli dłużnik zatrudniony jest na umowę o pracę, co do zasady zajęciu podlega 50% jego zarobków. Natomiast w przypadku egzekucji dotyczącej środków alimentacyjnych, zajęciu będzie podlegać maksymalnie 60% wynagrodzenia. Jednakże zgodnie z kodeksem pracy kwotą wolną od potrąceń jest płaca minimalna (1850 zł brutto w 2016 r.), przysługująca pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy. Natomiast w przypadku zatrudnienia na podstawie umowy cywilnoprawnej (dzieło, zlecenie) limity te nie mają zastosowania. W takich przypadkach zajęciu podlegać będzie całość wynagrodzenia. Chyba że środki te stanowią jedyne źródło utrzymania dłużnika, wówczas obowiązywać będą przytoczone wyże limity. W przypadku renty i emerytury zajęciu podlega 25% ich wartości. Ale gdy egzekucja dotyczy alimentów, zajęciu podlega 60% świadczenia. Wolna od zajęcia jest kwota odpowiadająca 50% najniższej emerytury lub renty. Oznacza to, że w 2016 r. wolna od zajęcia jest tylko kwota 441,28 zł miesięcznie.
Także zajęcie środków na rachunku bankowym wiąże się z ograniczeniami. Zgodnie z przepisami prawa bankowego środki pieniężne znajdujące się na rachunkach oszczędnościowych, rachunkach oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz na rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych są wolne od zajęcia do wysokości trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, bez wypłat nagród z zysku ogłaszanego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. W 2016 r. kwota ograniczenia wynosi 13.052,49 zł, ale nie będzie miała ona zastosowania w przypadku roszczeń alimentacyjnych.
Warto wiedzieć, że nie podlegają również egzekucji należności wypłacone w związku ze śmiercią i pochówkiem, świadczenia alimentacyjne, z pomocy społecznej czy stypendia. Wskazane tu ograniczenia nie wyczerpują całej palety, ale z pewnością należą do najczęściej spotykanych. Należy pamiętać, że pomimo tych ograniczeń środki i przedmioty niepodlegające zajęciu mogą zostać zajęte – z uwagi na fakt, że nie zawsze dłużnik będzie w stanie wykazać, a komornik zweryfikować w czasie czynności, że dane ograniczenie faktycznie ma miejsce. Dlatego też czasem dochodzi do zajęcia, które w wyniku zaskarżenia następnie zostaje przez sąd zwolnione. O czym będzie szerzej mowa już za dwa tygodnie.