Zaprzeczenie ojcostwa

Mężczyzna, co do którego istnieje prawne domniemanie ojcostwa, a ma wątpliwości, czy jest biologicznym ojcem dziecka urodzonego przez żonę, może takiemu ojcostwu zaprzeczyć. Sprawdźmy, w jakich sytuacjach jest to możliwe. 

  Jak obalić  domniemanie ojcostwa? Zgodnie z przepisami prawa ustawodawca wprowadza instytucję tzw. domniemania ojcostwa. Polega ona na przyjęciu, że ojcem dziecka jest mąż matki. Ustalone w ten sposób okoliczności mogą zostać obalone jedynie w drodze powództwa o zaprzeczenie ojcostwa – poprzez wykazanie, że nieprawdopodobne jest to, by mąż matki mógł być ojcem dziecka. Powództwo takie będzie więc w pełnie zasadne w sytuacjach, gdy mąż matki twierdzi, że nie obcował z matką dziecka w okresie koncepcyjnym, czyli w czasie, kiedy mogło dojść do zapłodnienia. W ten sposób może skutecznie zakwestionować podstawę przyjętego wcześniej domniemania. W praktyce udowodnienie takiej okoliczności nie jest rzeczą łatwą, ale jeżeli się powiedzie – wyeliminowany zostaje podstawowy element, na którym opiera się całe domniemanie ojcostwa (odpada wniosek domniemania). W przeciwnym wypadku mężczyźnie pozostaje skorzystać z przeprowadzenia tzw. dowodów przyrodniczych.   Dowody przyrodnicze W większości spraw o zaprzeczenie ojcostwa wykazuje się istnienie lub też nieistnienie biologicznych więzi pomiędzy określonymi osobami. W takich sytuacjach najpoważniejsze znaczenie mają więc dowody o specyficznym charakterze, nazywane dowodami przyrodniczymi. Oczywiście, nie wyklucza to przeprowadzania innych dowodów, jednak to właśnie dzięki nim można dokonać najtrafniejszych ustaleń.  Najpopularniejszym sposobem na wykazanie tej okoliczności wydaje się być przeprowadzenie badań DNA, dzięki którym otrzymujemy pewny wynik co do pochodzenia dziecka. Przy założeniu, że matka i domniemany ojciec nie są ze sobą spokrewnieni, wykluczenie ojcostwa odbywa się wówczas z prawdopodobieństwem 100-procentowym, a jego potwierdzenie z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością rzędu 0,999999999. Co ważne – testy DNA są coraz tańsze i całkowicie bezbolesne, ponieważ standardowym źródłem materiału pobieranego do badania jest wymaz z wewnętrznej strony policzka.  Może się jednak zdarzyć, że któraś ze stron postępowania odmawia poddania się takim badaniom. W takich sytuacjach dopuszczalne jest obalenie domniemania ojcostwa męża matki wszelkimi innymi dowodami wskazującymi niepodobieństwo jego ojcostwa, w tym także dowodami wskazującymi, że ojcostwo innego mężczyzny jest dostatecznie pewne.    Grupa krwi  Wykorzystując zaawansowaną znajomość zasad dziedziczenia, na podstawie analizy małego fragmentu ludzkiego ciała możemy poznać pochodzenie dziecka, ustalić stopień pokrewieństwa, a także wykluczyć ojcostwo. W tym celu wykonywane są również badania serologiczne, czyli analiza cech grup krwi, która pozwala wykluczyć ojcostwo niemal ze stuprocentową pewnością.   Bezpłodność  domniemanego ojca  Chcąc zakwestionować w procesie sądowym domniemanie ojcostwa, mężczyzna może posłużyć się także badaniami zdolności płodzenia. W ich wyniku ustalić bowiem można zarówno niezdolność mężczyzny do spółkowania, jak i niezdolność do zapłodnienia. Jeżeli niezdolność ta istniała w chwili poczęcia dziecka – rozstrzygnięcie sprawy sąd może oprzeć na tej okoliczności, bez konieczności korzystania z innych badań przyrodniczych.   Co jeszcze  może być dowodem? W celu wykluczenia ojcostwa męża matki dziecka można wykorzystać także dodatkowe dowody przyrodnicze, takie jak np. badania antropologiczne czy też badania polegające na zestawieniu stopnia rozwoju dziecka z czasem obcowania mężczyzny z matką dziecka. Pomocne mogą okazać się również m.in. dowody z zeznań świadków, dokumentów, oświadczeń, zdjęć itp.   Kto może  wystąpić z powództwem? O zaprzeczenie ojcostwa może ubiegać się mąż matki dziecka (w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o urodzeniu dziecka przez żonę, nie później jednak niż po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności), matka dziecka (w ciągu 6 miesięcy od jego urodzenia), dziecko (w ciągu 3 lat od osiągnięcia pełnoletności) oraz prokurator (w sytuacjach, w których ochrona praworządności tego wymaga). Należy pamiętać o tym ,iż zaprzeczenie ojcostwa będzie niedopuszczalne w dwóch przypadkach – po śmierci dziecka oraz gdy za zgodą męża dziecko zostało poczęte w następstwie zabiegu medycznego.