Zaprzeczenie ojcostwa

Chciałbym uzyskać informację, jak wygląda procedura zaprzeczenia ojcostwa. Niedawno urodziło mi się dziecko, jednak mam poważne wątpliwości co do tego, czy rzeczywiście to ja jestem jego ojcem. Matka dziecka spotykała się wcześniej z inną osobą, zaś w ciążę zaszła, gdy tylko zaczęliśmy się spotykać. Moją niepewność wzmaga fakt, iż w czasie tym przebywałem długo poza domem w związku z podróżą służbową. Chciałbym więc dowiedzieć się, jak przeprowadzić taką sprawę? Czy mogę się wcześniej dowiedzieć prywatnie, bez sprawy, czy jestem ojcem dziecka? Co mogę zrobić, jeśli okaże się, że ojcem jest ktoś inny?

Przepisy prawa wprowadzają domniemania prawne, które pozwalają na ustalenie, kto jest ojcem dziecka. Ustalenie ojcostwa następuje więc niejako automatycznie, po spełnieniu warunków określonych w ustawie. I tak, zgodnie z przepisami, przyjmuje się, że jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa lub bezpośrednio przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od dnia orzeczenia separacji. Jeśli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża. Domniemanie pochodzenia dziecka odnosi się także do dziecka pozamałżeńskiego. Jeśli rodziców dziecka nie łączy związek małżeński, przyjmuje się, że ojcem dziecka jest ten, kto obcował z matką dziecka nie dawniej niż w trzechsetnym, a nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem się dziecka. Okoliczność, że matka dziecka w tym okresie obcowała także z innym mężczyzną, może być podstawą do obalenia domniemania, tylko wtedy gdy z okoliczności wynika, że ojcostwo innego mężczyzny jest bardziej prawdopodobne.
Jeśli znajduje się Pan w sytuacji opisanej powyżej, z mocy prawa zostanie uznane, iż jest Pan ojcem dziecka. Domniemanie to ma jednak charakter wzruszalny. Powyższe oznacza, że jest możliwe wykazanie, iż nie jest Pan ojcem dziecka.
Obalenie domniemania możne nastąpić wyłącznie w procesie, poprzez wytoczenie powództwa o zaprzeczenie ojcostwa. Pozew o zaprzeczenie ojcostwa można wtoczyć w terminie 6 miesięcy od momentu dowiedzenia się o urodzeniu się dziecka, nie później jednak niż do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności. Jest to termin zawity, co oznacza, że po upływie tego terminu wytoczenie powództwa nie będzie już możliwe. Pozew o zaprzeczenie ojcostwa wnieść należy do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania pozwanych. Pozew wytacza się przeciwko matce dziecka oraz dziecku. Jeśli matka dziecka nie żyje, pozew wytacza się wyłącznie przeciwko dziecku.
Z pozwem wystąpić może również matka dziecka oraz samo dziecko – po osiągnięciu przez nie pełnoletności. Pozew wnieść może także prokurator, jeśli wymaga tego dobro dziecka lub ochrona interesu społecznego. Warto wskazać, iż prokuratora nie wiążą terminy do wytoczenia powództwa. Można więc wystąpić do prokuratora o wytoczenie postępowania także wtedy, gdy zostały naruszone terminy do samodzielnego wystąpienia z powództwem.
W procesie koniecznym jest wykazanie, iż dziecko nie pochodzi od Pana. Zasadniczo okoliczność tę można udowodnić za pomocą wszelkich środków dowodowych. Możliwe jest np. przytaczanie dowodów, że w okresie poczęcia dziecka nie przybywał Pan razem z matką lub z powodów biologicznych nie mógł być Pan ojcem dziecka. W praktyce najistotniejszym dowodem pozwalającym na udowodnienie wskazanej okoliczności, będzie dowód z grupowego badania krwi (badanie DNA). Badanie to pozwala na wykluczenie pochodzenia dziecka praktycznie ze 100-procentową pewnością.
Oczywiście, istnieje możliwość, by przeprowadzić takie badanie również przed wszczęciem postępowania w sprawie, celem potwierdzenia własnych przypuszczeń. Badania takie przeprowadza szereg ośrodków, a ich cena kształtuje się na poziomie do kilku tysięcy złotych. Badanie może Pan przeprowadzić, dysponując fragmentem materiału genetycznego dziecka, np. kępką włosów czy wymazem ze śluzówki. Wskazać jednak należy, że badanie tak przeprowadzone nie będzie istotnym dowodem dla sądu. W procesie należy przeprowadzić badanie DNA przez biegłego sądowego. Badanie prywatne nie może być uznane za wiarygodne, albowiem brak jest możliwości potwierdzenia poprawności pobrania próbek DNA, jak i osób, od których one pochodzą.
Wyrok orzekający zaprzeczenie ojcostwa ma istotne skutki prawne. W razie zaprzeczenia ojcostwa nie będzie Pan zobowiązany do alimentacji względem osoby dziecka. Orzeczenie będzie miało również wpływ na kwestię sprawowania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem.

 

Adw. Maciej Witkowski