Dochodzenie roszczeń a zarzut przedawnienia

Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą często spotykają się z nieuczciwymi klientami, którzy nie płacą za zakupione usługi i towary. W takich sytuacjach niezwykle istotna staje się kwestia dotycząca przedawnienia roszczeń, która określa czas, w którym możliwe jest skuteczne dochodzenie spłaty zadłużenia.

Czym jest przedawnienie? Przedawnienie jest to instytucja ograniczająca czas na dochodzenie roszczeń względem dłużnika. Dzięki niemu dłużnik ma możliwość uwolnienia się od obowiązku spełnienia świadczenia, jeśli upłynął  termin przedawnienia. Upływ określonych w kodeksie cywilnym terminów przedawnienia minimalizuje szanse wierzyciela na odzyskanie zaległej płatności. W przypadku skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego dłużnik może bowiem podnieść zarzut przedawnienia, co uniemożliwi wierzycielowi wyegzekwowanie zaległej należności. Przedawnienie roszczenia ma ten skutek, że dochodzone roszczenie nie może być wykonane pod przymusem sądowym. Co ważne – zarzut przedawnienia jest uwzględniany jedynie na wniosek pozwanego.   Termin przedawnienia  Terminy przedawnienia różnią się w zależności od dochodzonych roszczeń i wynikają bezpośrednio z przepisów kodeksu cywilnego.  W przypadku sprzedaży dokonanej pomiędzy profesjonalistami w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wynosi on 2 lata. Ważne jest to, że termin ten nie może być modyfikowany przez strony. Niemożliwe jest więc ani jego skrócenie, ani wydłużenie. Należy dostrzec także, iż dłużnik ma prawo zrzeczenia się zarzutu przedawnienia. Będzie ono skuteczne, gdy dokona tego po upływie tego okresu. Jeżeli dłużnik zrzeknie się zarzutu przedawnienia zanim należność się przedawni, czynność ta uważana będzie za nieważną.    Rozpoczęcie biegu terminu Aby omawiany zarzut okazał się skuteczny, należy prawidłowo obliczyć termin,  w którym upłynął termin przedawnienia. Jego bieg rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Wymagalność roszczenia następuje kolejnego dnia po dniu, w którym zobowiązanie powinno być spełnione. Czasami będzie to np. termin wynikający z zawartej umowy, a innym razem tożsamy z datą zapłaty wystawionej faktury VAT.   Przerwanie  biegu przedawnienia Termin przedawnienia może zostać przerwany przez każdą czynność przed sądem (również przed sądem polubownym) lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń. Podobny skutek wywoła uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje. Uznanie takie może być dokonane w dowolnej formie, dlatego zapłatę części należności, zawarcie porozumienia z wierzycielem w zakresie spłaty zadłużenia albo prośbę o odroczenie terminu płatności należy traktować jako uznanie dorozumiane. Przerwanie nastąpi również z chwilą wszczęcia mediacji przed mediatorem sądowym. Warto pamiętać, iż po każdym przerwaniu przedawnienie biegnie na nowo.    Zawieszenie biegu Na gruncie prawa możliwe jest również zawieszenie terminu przedawnienia. Zawieszenie biegu przedawnienia jest wynikiem okoliczności utrudniających bądź uniemożliwiających dochodzenie roszczeń. Mogą one wynikać z zaistnienia zdarzenia zewnętrznego – działania siły wyższej, której nie można zapobiec (m.in. wojna czy działanie sił przyrody, takie jak np. powódź). W takich przypadkach bieg przedawnienia zawiesza się na czas trwania przeszkody, dzięki czemu czas skutecznego dochodzenia roszczeń ulega wydłużeniu. Po ustaniu takich okoliczności, przedawnienie będzie biegło dalej.    Zawezwanie  do próby ugodowej  Wierzyciel, który nie chce dopuścić do przedawnienia należności ani kierować sprawy do sądu, by nie ponosić dodatkowych kosztów, ma możliwość skorzystania z  instytucji zawezwania do próby ugodowej. Taki wniosek do sądu pozwala za niewielką opłatą (40 zł) doprowadzić do przerwania biegu przedawnienia. Ponadto jego sporządzenie nie wymaga specjalistycznej wiedzy prawniczej. Zawezwanie do próby ugodowej rozpoczyna postępowanie pojednawcze, które umożliwia stronom zawarcie ugody przed sądem bez konieczności wszczynania procesu.  Zaletą takiego rozwiązania jest również to, iż nie wymaga ono przedstawienia szczegółowych dowodów – postępowanie pojednawcze można zainicjować także wtedy, gdy nie dysponujemy jeszcze wszystkimi dowodami niezbędnymi do wniesienia pozwu.   Joanna Suszyńska,  radca prawny kancelariasuszynska.pl