Na ryby. Leszcze wielkie jak gazeta

 Takie leszcze pływają w naszych, polskich wodach. Warto przypomnieć, że od 2016 r. rekord Polski wynosi 7,41 kg. Damian Kurs złowił wówczas w jeziorze Plęsno, koło Chojnic, leszcza, którego długość zamknęła się wymiarem 73 cm. Nie było to co prawda na wodach Okręgu Kaliskiego PZW, ale i my mamy się czym pochwalić. Zarówno w wodach zbiorników zaporowych jak i w Prośnie, pływają piękne okazy tych ryb. Jeśli chcemy łowić je celowo i skutecznie, musimy poznać ich zwyczaje, sposoby żerowania i co najważniejsze, zastosować odpowiednie metody połowów.  Abramis brama, bo taką nazwę łacińską nosi nasz miedzianołuski bohater, na terenie Polski występuje tak powszechnie, że zdjęto jego wymiar ochronny, który wynosił 25 cm. Jedynym na dziś obowiązującym parametrem ochronnym jest limit ilościowy. Pomimo powszechności występowania w Polsce leszczy, najczęstszym łupem wędkarzy padają jednak egzemplarze, których waga sięga około 1 kg. Te prawdziwie „wielkie jak gazeta”, są ostrożne i doświadczone, wszak właśnie dlatego osiągnęły taką wielkość. 

  Tarło leszczy odbywa się zazwyczaj (w zależności od temperatury wody, która musi osiągnąć 17 – 20 stopni), od końca kwietnia do czerwca. W piękny i poetycki sposób okres ten opisał nestor polskiego rybactwa, Józef Łabaj. „W czasie kwitnienia knieci błotnej, dereni rozłogowej, kasztanowca, bzu, jabłoni” leszcze przystępują do tarła na całego, o czym w książeczce „Leszcz” pisali jej autorzy - Piotr Borkowski i Witold Kopczyński. (Zobacz zdjęcia na stronie internetowej ŻK) Obserwacje naukowców i praktyków (rybaków, wędkarzy) potwierdzają fakt, że czas tarła zależy od danego rejonu, zbiornika, temperatury wody. Również silny wiatr może mieć wpływ na odbywane tarło. Zimna wiosna może opóźnić okres rozrodczy aż do lipca. Tarło leszczy trwa kilka dni. Odbywa się w płytkiej strefie brzegowej i jest bardzo widowiskowe, leszcze trą się z dużym pluskiem. Inkubacja ikry trwa 4 – 6 dni, po czym wylęgają się czteromilimetrowe larwy, które w początkowej fazie są przyczepione do roślin, ale po niewielkim podrośnięciu, zaczynają bardzo intensywne żerowanie. 

  Pamiętajmy, że leszcz nie jest rybą szybko rosnącą. Wagę 0,5 kg osiąga dopiero w 7 roku życia. Jak napisano w monografii „Leszcz”, jest to średnia ogólnopolska. Swoistą ciekawostką jest fakt, że dorosły leszcz w ciągu całego sezonu zjada prawie 15-krotnie więcej pokarmu niż sam waży. 

Co o zachowaniach leszczy powinien wiedzieć ich łowca
  Leszcze należą do ryb, które bardzo silnie reagują na zmiany ciśnienia atmosferycznego. Szczególnie dotkliwie odczuwają jego spadki, tuż przed niepogodą. W takich przypadkach mogą całkowicie zaprzestać żerowania. Również wiatry z kierunków północno-wschodnich i wschodnich nie sprzyjają dobremu żerowaniu leszczy. 
Niski i średni stan wody jest najkorzystniejszy dla połowów leszczy w rzekach. Z kolei jej przybór, może spowodować kilkudniową przerwę w żerowaniu tych ryb. W zbiornikach zaporowych, nagłe podniesienie się poziomu wody może spowodować migrację dużych leszczy w kierunku wpływających do akwenów rzeczek i dopływów. 
Duże leszcze należą do ryb płochliwych. Gdy łowisko znajduje się blisko brzegu, może je wystraszyć nawet cień wędki. Łowiący ze środków pływających powinni zadbać, aby promienie słońca nie rzucały cienia ich łódek w kierunku pola nęcenia (łowienia), szczególnie na wodach czystych i niezbyt głębokich. 

  Młode osobniki opisywanego gatunku, niemal przez cały rok żerują w litoralu jeziornym blisko brzegów i roślinności przybrzeżnej. Starsze ryby, a tym samym większe, żerują na większych głębokościach, w tak zwanym sublitoralu. Największe leszcze, jak podają wspomniani autorzy, po odbyciu tarła przenoszą się do strefy profundalu, czyli kilkumetrowej głębi. Głębokość, na której żerują, zmienia się w ciągu lata i zależna jest od temperatury wody, jej zasobności w tlen i przeźroczystości. Poszukując leszczy w zbiornikach zaporowych, należy uwzględniać odkładane na dnie złogi osadów, które często zawierają siarkowodór. W takich miejscach nie ma szans odnalezienia leszczy. 
Leszcze nie znoszą piaszczystego podłoża. Jest ono pozbawione mięczaków i larw owadów, które są ich podstawowym składnikiem pokarmowym. W takich miejscach zasiadka na leszcza wielkiego jak gazeta jest bezsensowna. Kilku, lub kilkunastocentymetrowa warstwa mułu na dnie zbiornika, jest miejscem gdzie leszcze będą żerowały, przemieszczając się po swoich ścieżkach żerowych z niewiarygodną regularnością. Odkrycie takich ścieżek jest gwarancją skutecznego połowu. Właśnie tam znajdują one larwy owadów np. ochotki, lub ślimaki. Badacze tego gatunku twierdzą, że żerujący leszcz jest w stanie odnaleźć pokarm pod 15 cm warstwą nanosu i mułu. 

   Pamiętajmy, że żerowiska dużych leszczy (okazów), znajdują się zawsze dość daleko od brzegu, a miejscami, które najbardziej tym rybom odpowiadają, są spady górek podwodnych lub rozległych płycizn. W rzekach, duże leszcze poszukują pokarmu w głębszych rynnach, zazwyczaj dość daleko od brzegu. Stare, rekordowe egzemplarze zawsze pływają najgłębiej, w pewnym oddaleniu od stada. Wyjątkowo duże egzemplarze przebywają w grupach liczących kilka osobników, a często stają się samotnikami. 

  W książce Johna Wilsona znajduje się grafika, która w uproszczony sposób wskazuje miejsca przebywania leszczy w rzekach. Warto się z nią zapoznać. 
Wszyscy łowcy leszczy (szczególnie ci, którzy polują konkretnie na te właśnie ryby) twierdzą jednoznacznie i są w tym temacie absolutnie zgodni, że złowienie bez zanęty, podczas dnia, jednego dorodnego leszcza, nie mówiąc już o kilku, jest czystym przypadkiem. Tak właśnie przedstawiają ten problem wspomniani autorzy, i trudno się z nimi nie zgodzić. O tym, jakie zastosować zanęty, sposoby nęcenia oraz metody połowu za tydzień.

PS W artykule wykorzystano materiały i zdjęcia z książki „Leszcz”, „Tajemnice skutecznego wędkowania” J. Wilsona, którego starsi wędkarze pamiętają z serii filmów o tematyce wędkarskiej pod zbiorowym tytułem „Na ryby z Johnem Wilsonem” oraz czasopisma „Esox”.

Marek Grajek