Nadpłata podatku

W 2012 roku uzyskałem przychód z powodu odkupienia jednostek uczestnictwa w funduszu kapitałowym przez bank, który prowadził fundusz. Chodzi o jednostki uczestnictwa w funduszu, które wcześniej odziedziczyłem po moim ojcu. Bank, dokonując odkupienia jednostek uczestnictwa, automatycznie pobrał podatek w wysokości 19% i odprowadził go na rachunek urzędu skarbowego. Podatek pobrano od całości przychodu, bez uwzględnienia tego, że mój ojciec, zakupując jednostki uczestnictwa, poniósł przecież wydatki na ich nabycie. Wydaje mi się, że powinny być one odliczone. Zwróciłem się z tą kwestią do urzędu skarbowego, ale poinformowano mnie, że podatek pobrano prawidłowo i nie mogę odliczyć kosztów nabycia, ponieważ ich nie poniosłem, jednostki uczestnictwa nabyłem w spadku, a więc nieodpłatnie. Proszę o informację, czy takie stanowisko jest prawidłowe? Czy mam szanse na zwrot podatku, a jeśli tak, to jakie przysługują mi prawa?

  Z opisanego przez Pan przypadku wynika, że bank, na rachunku którego zapisane były jednostki uczestnictwa w funduszu kapitałowym, niezasadnie pobrał i odprowadził podatek od przychodu uzyskanego z tytułu zbycia tych jednostek. Niezasadne jest także stanowisko urzędu skarbowego, jakoby niemożliwe było odliczenie przez Pana kosztów nabycia jednostek poniesionych przez spadkodawcę. Począwszy od 1 stycznia 2014 r. istnieją przepisy, które wprost umożliwiają odliczenie kosztów nabycia jednostek uczestnictwa poniesionych przez spadkodawcę osobie, która dokonuje ich zbycia. Zagadnienie to reguluje treść art. 22 ust. 1m Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: „W przypadku odpłatnego zbycia udziałów w spółce kapitałowej oraz papierów wartościowych, wykupu przez emitenta papierów wartościowych albo odkupienia (umorzenia) tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych (…) kosztami uzyskania przychodu są wydatki poniesione przez spadkodawcę w celu objęcia lub nabycia tych udziałów w spółce kapitałowej oraz papierów wartościowych, udziałów albo wkładów w spółdzielni, a także na nabycie tych tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych”. W okresie przed 1 stycznia 2014 r. kwestia ta nie była uregulowana w przepisach i w związku z tym do chwili obecnej pojawiają się wątpliwości co do zasadności opodatkowania tak uzyskanego przychodu oraz dopuszczalności odliczenia poniesionych przez spadkodawcę kosztów nabycia jednostek. W większości przypadków organy skarbowe stoją na stanowisku, że z braku wyraźnego przepisu, który by to umożliwiał, brak jest możliwości odliczenia takich kosztów. Organy skarbowe uznają, że skoro podmiotem, który dokonuje zbycia jednostek, jest podatnik, który nie poniósł sam wydatków na nabycie jednostek, albowiem poniósł je spadkodawca podatnika, to nie może on ich odliczyć. Wydatki na nabycie jednostek uczestnictwa w funduszu kapitałowym nie podlegają w ocenie organów skarbowych dziedziczeniu. Zatem następca prawny podatnika, który dokonał ich nabycia, nie może kosztów takich odliczyć. Twierdzenie takie potwierdza również część orzecznictwa sądów administracyjnych, np. wyrok NSA z dnia 2 października 2013 r. (sygn. II FSK 2834/11).   Stanowisko takie nie może być jednak uznane za uzasadnione. Zauważyć należy, że w wyniku spadkobrania dochodzi do sukcesji uniwersalnej, a więc do wstąpienia w prawa i obowiązki majątkowe poprzednika prawnego, także w zapłaconą przez spadkodawcę cenę zakupu obligacji skarbowych. Prawa majątkowe to te, które są uwarunkowane bezpośrednio interesem ekonomicznym podmiotu uprawnionego. Brak jest podstaw do zaakceptowania twierdzenia, że cena zakupu, gdy nabycie nastąpiło tytułem darmym (darowizna, spadkobranie), w rzeczywistości jest równa „zero”, tylko dlatego że podatnik nie poniósł żadnych wydatków związanych z nabyciem tychże papierów wartościowych. W tym wypadku w drodze dziedziczenia na spadkobiercę przechodzi także cena zapłacona przez spadkodawcę na rynku pierwotnym za obligacje skarbowe. Z punku widzenia podatkowego istotne znaczenie ma to, kto otrzymuje przychód z tytułu dyskonta w obligacjach, a zatem różnicę pomiędzy ceną zakupu a ceną wykupu przez emitenta obligacji. Podmiotem tym będzie spadkobierca, który będzie objęty obowiązkiem podatkowym zgodnie z art. 17 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 2, art. 5 a pkt 12 u.p.d.o.f. Stanowisko to zostało poparte w szeregu orzeczeniach sądów administracyjnych, w tym w kluczowej dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy uchwale 7 sędziów  NSA z dnia z dnia 17.11.2014 r. (sygn. II FPS 3/14). W mojej ocenie przysługuje Panu zatem prawo do odliczenia kosztów nabycia jednostek. Ponieważ podatek został pobrany w Pana przypadku niezasadnie, przysługuje Panu prawo wystąpienia do urzędu skarbowego z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty podatku i jego zwrotu na rachunek bankowy. Organ winien zwrócić nadpłatę w terminie 30 dni. Nadpłata podlega zgodnie z art. 78 ordynacji podatkowej oprocentowaniu, może więc Pan również domagać się od urzędu odsetek. W razie odmowy zwrotu może Pan wystąpić o rozstrzygnięcie sprawy na drodze postępowania sądowego.
  Adw. Maciej Witkowski Kancelaria  al. Wolności 17/10 62-800 Kalisz