Nowe zasady ogłaszania upadłości konsumenckiej

Przełom roku jest czasem wielu zmian, także w sferze prawnej. W dniu 31 grudnia 2014 r.  w życie weszły przepisy zmieniające zasady dotyczące ogłaszania tzw. upadłości konsumenckiej. W konsekwencji konsumentowi, który znalazł się w ciężkiej sytuacji finansowej, łatwiej będzie ogłosić upadłość, co w praktyce oznacza umorzenie całości lub części jego długów. Sprawdźmy więc – kto, kiedy i jak może skorzystać z tej instytucji. 

  Dla kogo? Z upadłości konsumenckiej mogą skorzystać osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej – niewypłacalni konsumenci. Do tej pory jej ogłoszenie możliwe było jedynie wtedy, gdy niewypłacalność dłużnika powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od niego okoliczności.  Dziś całe postępowanie jest dużo łatwiejsze do przeprowadzenia. Po ogłoszeniu upadłości dłużnik zobowiązany jest do spłaty określonej przez sąd części swoich długów (zgodnie z planem spłaty). Po wykonaniu całego planu spłaty pozostała część zobowiązań podlega umorzeniu. W uzasadnionych przypadkach ustawa przewiduje także umorzenie całości zobowiązań upadłego konsumenta bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. Z omawianej instytucji nie skorzystają tylko konsumenci, których niewypłacalność powstała w wyniku jego umyślnych działań lub rażącego niedbalstwa. Podobnie jeśli osoba ta nie będzie wykonywała nałożonych na niego obowiązków w trakcie postępowania sądowego o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.    Koniecznie  złóż wniosek! Sąd nie przeprowadza postępowania dotyczącego upadłości konsumenckiej z urzędu, więc aby je wszcząć, zainteresowany konsument musi złożyć odpowiedni wniosek. Należy podkreślić, iż upoważniony do wniesienia takiego wniosku jest jedynie konsument – nie może tego bowiem dokonać wierzyciel, organizacja społeczna, ani nawet prokurator. Po złożeniu wniosku sprawę o ogłoszenie upadłości wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej rozpoznaje sąd upadłościowy w składzie jednego sędziego zawodowego. Sąd indywidualnie rozpatruje spełnienie przesłanek ogłoszenia upadłości w odniesieniu do każdego wnioskującego konsumenta. Sąd może wniosek oddalić lub uwzględnić.   Elementy wniosku Wniosek o ogłoszenie upadłości powinien zawierać dane identyfikujące konsumenta (dłużnika), takie jak: imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, numer PESEL dłużnika (jeśli dłużnik nie posiada numeru PESEL, dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację). Wskazać należy także miejsca, w których znajduje się majątek dłużnika, aktualny i zupełny wykaz jego majątku z szacunkową wyceną jego składników. Ponadto we wniosku umieścić należy spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty oraz spis wierzytelności spornych z zaznaczeniem zakresu, w jakim dłużnik kwestionuje ich istnienie.  W piśmie umieszcza się również listę zabezpieczeń ustanowionych na majątku dłużnika wraz z datami ich ustanowienia (np. hipoteki, zastawy i zastawy rejestrowe).  W sporządzonym wniosku nie może zabraknąć też wskazania i uprawdopodobnienia okoliczności uzasadniających jego złożenie. Wymagane jest także dołączenie oświadczenie dłużnika, że nie zachodzą okoliczności wskazane w art. 4914 ust. 2 i 3 Ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze.     Koszty postępowania  Nowelizacja przepisów zmniejszyła wysokość opłaty sądowej. Zgodnie  z postanowieniami ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jej wysokość wynosi teraz  30 zł (zamiast dotychczasowych 200 zł). W sytuacjach gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na pokrycie kosztów postępowania albo gdy w masie upadłości brak jest płynnych środków na ich pokrycie, koszty te tymczasowo pokryje Skarb Państwa.   Inne skutki nowelizacji Złagodzenie przepisów o upadłości konsumenckiej oprócz swoich dobrych stron, ma też wiele wad.  Na skutek umorzenia długów przez sąd wierzyciele pozbawieni zostaną możliwości przekazywania do BIG-ów (tzw. rejestrów dłużników) informacji gospodarczych o takich zaciągniętych i nieuregulowanych zobowiązaniach,  a wpisy już w nich figurujące będą musiały zostać  z nich usunięte. Nowe uregulowania mogą przyczynić się do zwiększenia ilości nieprzemyślanych zachowań konsumentów  o zaciągnięciu zobowiązań finansowych, którzy łatwiej unikną konieczności spłaty zadłużenia. Takie rozwiązanie prawne może powodować wzrost cen usług, kiedy to przedsiębiorcy będą starali się zminimalizować ryzyko swych strat  i wliczać je w koszt oferowanych usług.  
Joanna Suszyńska,  radca prawny kancelariasuszynska.pl