Podatek od spadku nabytego poza granicami kraju

Nabycie spadku położonego poza granicami kraju wiąże się najczęściej z koniecznością rozliczenia podatku w kraju nabycia spadku. Regulacje takie przewidują prawodawstwa poszczególnych państw. Niestety zapłata podatku w kraju nabycia spadku, nie kończy obowiązków podatnika. Przepisy polskiego prawa spadkowego, przewidują obowiązek rozliczenia się ze spadku nabytego poza granicami kraju, również w Rzeczypospolitej Polskiej.
Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn, nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą, podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Ustawa uzależnia więc opodatkowanie uzyskanego za granicą spadku, od przesłanki posiadania polskiego obywatelstwa, lub stałego miejsca pobytu w kraju. Opodatkowaniu w Polsce będą podlegały wyłącznie osoby które spełniają w/w przesłanki w dacie otwarcia spadku – tj. w chwili śmierci spadkodawcy. Jeśli uzyskanie obywatelstwa polskiego lub też stałe zamieszkanie w Polsce nastąpi po otwarciu spadku, obowiązek podatkowy nie powstanie. Z kolei późniejsza zmiana miejsca zamieszkania na położone w innym kraju, lub też utrata obywatelstwa polskiego, nie spowoduje uchylenia obowiązku rozliczenia się z podatku.
Od obowiązku podwójnego opodatkowania spadku, nie uchronią podatników umowy o unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatku od dochodu i majątku, zawierane przez Rzeczypospolitą Polską z innymi krajami. Zgodnie z orzeczeniem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 grudnia 1998r, III SA 1447/97 umowy te, w tym modelowa konwencja OECD, nie obejmują podatku od nabycia spadku. Celem uregulowania kwestii podwójnego opodatkowania winny być zawarte odrębne umowy międzynarodowe regulujące ww. kwestie. W chwili obecnej Polska uregulowała kwestie podwójnego opodatkowania spadku jedynie w umowach z Austrią, Czechosłowacją i Węgrami. W przypadku innych państw podatnicy zmuszeni będą do podwójnego opodatkowania.
Jedyną możliwością zmniejszenia obciążenia podatkowego będzie możliwość zaliczenia w ciężar nabytego spadku, podatku uiszczonego poza granicami kraju. Podatnik rozliczając podatek w Polsce, może bowiem w myśl polskiego prawa odliczyć od podstawy opodatkowania wszelkie długi i ciężary spadku. W myśl interpretacji wydawanych przez organy skarbowe, za ciężary spadku przyjąć należy podatek zapłacony od spadku poza granicami kraju. W razie rozliczania podatku nabytego poza granicami kraju, podatnicy będą oczywiście mogli skorzystać również z innych ulg przewidzianych w przepisach prawa polskiego. Jeśli tytułem przykładu nabycie dotyczy osób wymienionych w art. 4a ustawy (zstępni, rodzeństwo, rodzice, zięć, teściowa itp.), zgłoszenie nabycia spadku w terminie 6 miesięcy od nabycia spadku i jego udokumentowanie przelewem na rachunek bankowy (w przypadku pieniędzy) uchroni nas przed koniecznością zapłaty podatku. Dopuszczalne będą również inne ulgi przewidziane w ustawie.
Z kolei niezgłoszenie do opodatkowania spadku nabytego za granicą, może narazić podatnika na poważne sankcje. Organ może samodzielnie powziąć informację o nabyciu spadku. W takiej sytuacji podatnik traci możliwość skorzystania z przewidzianych prawem ulg. Po stronie organu podatkowego zaistnieje wówczas dodatkowo prawo do zastosowania stawki sankcyjnej do opodatkowania w/w majątku w wysokości 20%. W razie nabycia z odziedziczonych środków innego majątku i późniejszego wszczęcia przez fiskusa postępowania z tytułu nieujawnionych źródeł przychodu, możliwym jest ponadto opodatkowanie nieujawnionych środków sankcyjną stawką podatku w wysokości 75%.
Na koniec warto zwrócić uwagę, że nie wszystkie tytuły nabycia określone w ustawie o podatku od spadków, w przypadku nabycia majątku za granicą, będą powodować obowiązek podatkowy w Polsce. Art. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, formułując obowiązek opodatkowania rzeczy i praw majątkowych z zagranicy, odnosi się w swej treści wyłącznie do nabycia spadku oraz darowizny. Jeśli więc podatnik nabędzie majątek po zmarłym pod innym tytułem niż spadek i darowizna, a określonym w ustawie o podatku od spadków i darowizn (np. tytułem zachowku, dyspozycji wkładcy środków na rachunku bankowym na wypadek śmierci etc), obowiązek w podatku od spadków i darowizn nie powstanie.

Adw. Maciej Witkowski