Upadłość osoby fizycznej

– Proszę o informację, czy jest możliwość ogłoszenia upadłości osoby fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność. Prowadzę działalność gospodarczą, która jednak nie potoczyła się w sposób pozytywny. Mam dość spore długi, zarówno w stosunku do wierzycieli będących osobami fizycznymi, jak i do ZUS. Chciałam dowiedzieć się, czy taka upadłość jest możliwa i czy będę mogła wówczas uwolnić się od długów, których nie jestem dziś w stanie spłacić?

Owszem, w myśl przepisów prawa upadłościowego istnieje możliwość ogłoszenia upadłości przez osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą. Krąg podmiotów mogących wystąpić o ogłoszenie upadłości określa art. 5 Ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze. Wskazuje on, iż upadłość ogłosić mogą przedsiębiorcy. Pod pojęciem tym rozumieć należy z kolei osoby fizyczne, prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które prowadzą we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Upadłości nie może jednak ogłosić osoba fizyczna prowadząca gospodarstwo rolne. Przepisy wprost wykluczają taką możliwość.
By ogłosić upadłość, osoba prowadząca działalność musi popaść w stan tzw. „niewypłacalności”. Pod pojęciem tym rozumieć należy sytuację, w której osoba nie jest w stanie wykonywać swoich wymagalnych zobowiązań, a więc zobowiązań, których termin płatności już nastąpił. Wskazać jednak należy, że sąd może zdecydować o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, jeśli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekroczy trzech miesięcy, a suma niewykonanych zobowiązań dłużnika nie przekracza 10% wartości bilansowej jego przedsiębiorstwa.
Wniosek o ogłoszenie upadłości zgłosić może zarówno sam dłużnik, jak i wierzyciele dłużnika. Wskazać należy, że na dłużniku ciąży obowiązek wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości w ciągu 2 tygodni od powstaniu stanu uzasadniającego ogłoszenie upadłości.
We wniosku o ogłoszenie upadłości jednoosobowego przedsiębiorcy powinny znaleźć się takie dane, jak jego imię i nazwisko, firma, pod którą prowadzi działalność, oraz miejsce zamieszkania. Konieczne będzie także oznaczenie miejsca, w którym znajduje się przedsiębiorstwo lub inny majątek dłużnika, a także wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek, i ich uprawdopodobnienie. Do wniosku o ogłoszenie upadłości przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną wpisaną do ewidencji działalności gospodarczej należy dołączyć odpis z tej ewidencji. Jeśli wniosek o ogłoszenie upadłości składa sam dłużnik, winien on dodatkowo wskazać, czy wnosi o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, czy o ogłoszenie upadłości obejmującej likwidację majątku. Powinien także dołączyć do wniosku liczne dokumenty wymienione szczegółowo w art. 23 ustawy (m.in. aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników, aktualne sprawozdanie finansowe).
Z chwilą ogłoszenia upadłości przez sąd majątek upadłego staje się masą upadłości. Z masy tej zaspokojeniu podlegają wierzyciele. W skład masy upadłości wchodzi cały majątek dłużnika, bez znaczenia jest tu więc okoliczność tego, czy dany składnik majątku był włączony do działalności gospodarczej przedsiębiorcy, czy też stanowił jego majątek prywatny (np. mieszkanie, dom itp.). Jedynie niektóre składniki majątku dłużnika, wyraźnie wskazane przez ustawę, nie wchodzą w skład masy upadłości.
Jeśli ogłoszono upadłość z możliwością zawarcia układu, istnieje możliwość porozumienia z wierzycielami, w ramach którego możliwe jest np. odroczenie lub rozłożenie na raty określonych zobowiązań, jak również częściowe ich zmniejszenie. W razie więc akceptacji propozycji układowych przez wierzycieli, możliwe jest uwolnienie dłużnika od części zobowiązań. Jeśli z kolei ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku dłużnika, cały majątek dłużnika, aż do jego wyczerpania, przeznaczany jest na zaspokojenie wierzycieli. Jeśli pozostaną po przeprowadzonej likwidacji długi, upadły może starać się o ich umorzenie. Decyzję w tym przedmiocie podejmuje indywidualnie sąd, na wniosek dłużnika. Pozytywne rozstrzygnięcie w przedmiocie wniosku o umorzenie zależy od szeregu okoliczności. Znaczenie ma przede wszystkim przyczyna powstania zaległości – czy powstały one w skutek okoliczności wyjątkowych i niezależnych od dłużnika. A także sama postawa dłużnika w trakcie postępowania upadłościowego, szczególnie to, czy rzetelnie wykonywał obowiązki nałożone na niego w toku postępowania. Sąd będzie brał pod uwagę również możliwości zarobkowe upadłego oraz wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości. Niektórych wierzytelności sąd nie będzie mógł jednak umorzyć. Wyłączone spod możliwości umorzenia są należności alimentacyjne, renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, wierzytelności ze stosunku pracy, oraz składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe pracowników. Sąd nie jest władny do umorzenia wyżej wymienionych zobowiązań.

Adw. Maciej Witkowski