Czynniki wpływające na wysokość alimentów dla dziecka

Sąd zasądzając alimenty, bierze pod uwagę różne okoliczności, dlatego zdarza się, że w podobnych sytuacjach zasądzone kwoty znacząco się różnią. Alimenty są niezbędne osobom uprawnionym do utrzymania lub wychowania. Warto więc wiedzieć, jakie czynniki wpływają na ich wysokość.

Usprawiedliwione potrzeby dziecka
Obowiązek alimentacyjny ma na celu zaspokajanie bieżących i usprawiedliwionych potrzeb dziecka.
Jest ono uprawnione do otrzymywania alimentów do czasu, gdy nie będzie w stanie samodzielnie się utrzymać (jeżeli dziecko nie osiąga dochodów ze swojego majątku wystarczającego na pokrycie kosztów utrzymania i wychowania).
Do potrzeb w zakresie utrzymania dziecka zaliczyć możemy m.in. kwestię wyżywienia, leczenia (podczas choroby), ubrania, zapewnienia warunków mieszkaniowych, ogrzewania, oświetlenia oraz jego potrzeby niematerialne (np. rozwijanie zainteresowań).
Każdorazowo sytuacja dziecka analizowana jest indywidualnie. Potrzeby dzieci są bowiem różne – inne niemowlaka, inne kilkulatka, a jeszcze inne nastolatka.
Nie powinno się jednak ograniczać potrzeb dziecka tylko do kwestii bytowych i edukacji. Zasądzone alimenty powinny także pozwalać mu – w miarę możliwości rodziców – na rozwój kulturalny i rozrywkę.  
Bieżącą potrzebą nie będzie jednak taka, która wystąpi dopiero w przyszłości. Podobnie nie ma obowiązku gromadzenia środków, które przeznaczone by miały być na przyszłe potrzeby, umożliwiające dziecku np. zakup samochodu lub mieszkania.

Dochody i możliwości zobowiązanego
Sąd decyduje, czy zasądzić alimenty, a także ustala ich wysokość. Bierze przy tym pod uwagę  zarówno uzasadnione potrzeby uprawnionego, jak i całokształt sytuacji dłużnika alimentacyjnego (np. ojca dziecka). W stosunku do osoby zatrudnionej istotne jest wynagrodzenie zasadnicze, premie, nagrody i wszelkiego rodzaju dodatki. Należy zauważyć, iż bardzo istotne są możliwości zarobkowe zobowiązanego, a nie tylko jego aktualne realne dochody. Niejednokrotnie osoba posiadająca duży majątek w dniu orzekania alimentów niewiele zarabia – w takiej sytuacji aktualne wyłącznie niskie zarobki nie mogą uzasadniać bardzo niskich alimentów, ponieważ dłużnik ma w rzeczywistości o wiele większe „możliwości” alimentowania.
Podobnie jest w sytuacji, gdy osoba zobowiązana nie wykonuje wyuczonego i dobrze płatnego zawodu, pracuje w niepełnym wymiarze godzin lub rezygnuje z lepiej płatnej pracy. Takie decyzje nie mogą wpływać negatywnie na sytuację dziecka. Jego stopa życiowa powinna bowiem odpowiadać stopie życiowej jego rodziców. W każdym przypadku sąd powinien zachować równowagę pomiędzy wysokością ustalonej kwoty alimentów dla dziecka a poziomem życia zobowiązanego (jednego z rodziców).
Warto wiedzieć, że w przypadku gdy zobowiązany rodzic otrzymuje wynagrodzenie pracując nielegalnie, to sąd przy ocenie jego możliwości zarobkowych powinien uwzględnić także te dochody.

Inne zobowiązania
Sąd ustalając możliwości alimentacyjne rodzica, bada także ilość i charakter innych ciążących na nim zobowiązań (np. koszty utrzymania, czynsz za lokal itp.). W tym miejscu bierze się pod uwagę również usprawiedliwione potrzeby samego zobowiązanego oraz  innych osób pozostających na jego utrzymaniu.
Jednak nie wszystkie wydatki wpłyną na obniżenie zdolności do alimentowania. Będzie tak np. w sytuacji zakupu samochodu lub drogiej wycieczki – może być to bowiem uznane za „luksus”, który nie może być realizowany kosztem dziecka. Poniesione wydatki na zakup mieszkania (i związane z tym raty) mogą być jednak uzasadnione i uwzględnione, gdy przed zakupem rodzic mieszkanie wynajmował i opłacał z tego tytułu czynsz najmu.

Zmiana wysokości alimentów
Warto dodać, że jeżeli dojdzie do zwiększenia/zmniejszenia potrzeb uprawnionego dziecka lub zwiększenia/zmniejszenia możliwości zobowiązanego, to zarówno uprawniony, jak i zobowiązany może domagać się zmiany wysokości alimentów.
Najczęściej spotykaną sytuacją związaną ze wzrostem potrzeb nieletnich dzieci jest zmiana szczebla kształcenia. Wydatki rodzica stają się większe, kiedy dziecko zaczyna chodzić do przedszkola, szkoły, na zajęcia dodatkowe czy na kurs języka obcego. Ponadto podwyższenie alimentów uzasadnia wzrost kosztów utrzymania dziecka związanych z dorastaniem (żywność, odzież, zainteresowania i pasje).
Inną okolicznością mogącą wpłynąć na podwyższenie alimentów jest choroba dziecka, gdy ma długotrwały przebieg, wiąże się ze specjalistycznym leczeniem lub rehabilitacją.

Joanna Suszyńska,
aplikantka radcowska