Spis inwentarza

– Jestem w trakcie realizacji formalności związanych z nabyciem spadku po mojej zmarłej krewnej. Jestem jej jedynym spadkobiercą. Sąd zarządził sporządzenie spisu inwentarza. Proszę o informację, co oznacza sporządzenie tego spisu? Kto go sporządza, w jakim celu, jak wygląda taka procedura i jakie są związane z nią koszty?

Sporządzenie spisu
    inwentarza sąd zarządza wówczas, gdy spadkobierca przyjął spadek z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe (tzw. przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza). W sytuacji takiej spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe, ale tylko do wysokości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku. W praktyce – do wysokości majątku spadkowego po odliczeniu długów i ciężarów spadku.
By możliwe było określenie kwotowo granicy owej odpowiedzialności, niezbędne jest właśnie sporządzenie spisu inwentarza. Inwentarz stanowi spis majątku spadkowego, a także wszelkich długów i obciążeń, które składają się na spadek. Sporządzenie inwentarza należy do zadań komornika sądowego. Sąd rozpoznający sprawę samodzielnie zleci wykonanie inwentarza wybranemu przez siebie komornikowi z okręgu, w którym znajdują się rzeczy podlegające wpisowi do inwentarza.
Szczegółowe zasady sporządzania spisu określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 1 października 1991 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przy zabezpieczaniu spadku i sporządzaniu spisu inwentarza. 
Komornik winien zawiadomić o zamiarze sporządzenia spisu spadkobiercę, wykonawcę testamentu, kuratora spadku, dozorcę i zarządcę tymczasowego, o ile byli w sprawie ustanowieni. Nieprzybycie wskazanych osób na czynności sporządzenia spisu nie wstrzymuje jednak wykonania czynności. Do spisu inwentarza wciąga się majątek spadkodawcy z zaznaczeniem wartości każdego przedmiotu, jak również wszelkie długi spadku. W inwentarzu określa się także wartość czystego spadku, tj. wartość majątku, jaka istnieje po potrąceniu długów i obciążeń spadku. Uwzględnia się również wartość rzeczy i praw spornych.
Spis majątku spadkowego powinien być sporządzony po wcześniejszym wysłuchaniu spadkobiercy. Spisanie majątku ruchomego wymaga ponadto obecności dwóch świadków powołanych przez komornika.
Czynność sporządzenia spisu inwentarza dokumentowana jest w protokole. Protokół podpisują wszystkie osoby uczestniczące w czynności. W protokole umieszcza się również wszystkie istotne dla sprawy oświadczenia osób, których obecność była dopuszczalna, oraz oświadczenia osób trzecich zgłaszających swoje prawa do przedmiotów objętych spisem.
Wciągnięte do inwentarza ruchomości i nieruchomości pozostawia się w posiadaniu spadkobiercy. Nie dotyczy to przedmiotów złożonych do depozytu sądowego. Jeśli jednak przy sporządzeniu spisu nie są obecni wszyscy spadkobiercy albo między spadkobiercami istnieją spory co do pozostawienia majątku spadkowego w posiadaniu jednego lub kilku z nich, sąd postanowi, czy i któremu z nich pozostawić w posiadaniu majątek spadkowy.
Jeśli do spisu nie zostaną podane wszystkie przedmioty, możliwym jest uzupełnienie spisu. Jeśli sąd zarządził sporządzenie spisu z urzędu, zobowiązany jest również wydać z urzędu postanowienie o uzupełnieniu spisu.
Nadzór nad postępowaniem w sprawie sporządzenia spisu sprawuje sąd rejonowy, który wydał postanowienie o sporządzeniu spisu. Wszelkie nieprawidłowości co do sporządzenia spisu należy na bieżąco zgłaszać dokonującemu czynności komornikowi. Warto również w takiej sytuacji wnieść o zapisanie stosownej wzmianki w protokole ze sporządzenia spisu. W razie naruszenia zasad sporządzenia spisu na czynności komornika przysługuje skarga do sądu. Skargę wnieść należy w terminie 7 dni od dokonania czynności. Jeśli zaś osoba nie była obecna przy sporządzeniu spisu, w terminie 7 dni od uzyskania o wskazanej czynności wiedzy.
Jeśli chodzi o koszty sporządzenia spisu, obliczane są stosownie do przepisów o komornikach sądowych i egzekucji. Na koszty składają się wydatki poczynione przez komornika (np. koszty wykonanych wycen, opinii biegłych itp.), jak i wynagrodzenie komornika. Wynagrodzenie to oblicza się z uwzględnieniem stawki godzinowej, w wysokości 10% przeciętnego wynagrodzenia za każdą rozpoczętą godzinę pracy komornika. Koszty sporządzenia spisu obciążają masę spadkową. W praktyce więc konieczność ich poniesienia obciążała będzie spadkobierców.

Adw. Maciej Witkowski