Upadłość konsumencka

 Począwszy od 2009 r. istnieje prawna możliwość starania się o oddłużenie dla osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami. Ustawodawca wprowadził przepisy, na podstawie których możliwe jest złożenie wniosku o upadłość przez osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej. Wcześniej wniosek o upadłość składać mogli wyłącznie przedsiębiorcy.
Upadłość stanowi procedurę, w oparciu o którą możliwe jest oddłużenie niewypłacalnego konsumenta. Prowadzi ona bowiem do umorzenia zobowiązań, które powstały przed dniem ogłoszenia upadłości i nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym lub w wyniku wykonania planu spłaty.

Kto może złożyć wniose o upadłość konsumencką?
Z przepisów o upadłości konsumenckiej skorzystać mogą wyłącznie osoby fizyczne, nieprowadzące działalności gospodarczej. Wniosek złożyć może również osoba, która przestała być wspólnikiem osobowej spółki handlowej, jeżeli od dnia jej wykreślenia z właściwego rejestru upłynął co najmniej rok. Wniosek o upadłość zgłosić może jedynie sam dłużnik. Nie mogą wystąpić o ogłoszenie upadłości wierzyciele zadłużonej osoby fizycznej, prokurator czy organizacja społeczna.

Kształt wniosku o upadłość
Ustawa określa szczegółowy kształt wniosku o ogłoszenie upadłości. Wniosek winien zawierać m.in. dane osobowe wnioskodawcy, określenie miejsc, gdzie znajduje się jego majątek, wskazanie wierzycieli dłużnika oraz szczegółowe uzasadnienie składanego wniosku. Pamiętać należy, że ogłoszenie upadłości osoby fizycznej jest możliwe jedynie wtedy, gdy dłużnik nie ponosi winy dla powstałego stanu zadłużenia. Jeśli więc sąd ustali, że dłużnik sam doprowadził do swojej niewypłacalności albo istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, wniosek zostanie oddalony. Złożenie wniosku podlega opłacie. Aktualnie wynosi ona 30 złotych.
Plan spłaty zobowiązań dłużnika
W razie uwzględnienia wniosku sąd wyznacza sędziego komisarza lub syndyka masy upadłości dłużnika, zaś na dalszym etapie postępowania ustala się plan spłaty wierzycieli dłużnika. W postanowieniu o ustaleniu planu spłaty wierzycieli sąd określa, w jakim w jakim zakresie i w jakim czasie, nie dłuższym niż trzydzieści sześć miesięcy, upadły jest w stanie spłacić zobowiązania wpisane na listę wierzytelności oraz jaka część zobowiązań dłużnika zostanie umorzona po wykonaniu planu spłaty wierzycieli. Ogłoszenie upadłości nie oznacza bowiem możliwości całkowitego pominięcia spłaty zobowiązań przez dłużnika. Postępowanie to zmierza do zaspokojenia wierzycieli upadłego konsumenta w takim stopniu, w jakim jest to możliwe, w pozostałej zaś części do umorzenia zobowiązań, których spłata przerasta możliwości dłużnika.
W planie spłaty sąd ustala, jaka część dochodów konsumenta przeznaczana będzie na zaspokojenie tych wierzytelności i w jakim okresie konsument będzie miał wykonywać obowiązki związane z planem spłaty. Ustalając plan spłaty wierzycieli, sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym ich potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości.
Plan spłaty jest ustaleniem przez sąd warunków i okresu próby, w którym badana jest uczciwość i rzetelność płatnicza konsumenta. Jeżeli konsument będzie wykonywał swoje zobowiązania w sposób prawidłowy, może liczyć na oddłużenie (umorzenie części albo całości wierzytelności powstałych przed ogłoszeniem upadłości). Dodatkowym dobrodziejstwem dla dłużnika jest niemożność prowadzenia egzekucji z jego majątku w okresie prowadzenia postępowania upadłościowego.
Jeśli dłużnik nie posiada majątku, nie jest dokonywana spłata wierzycieli. Oddłużenie również jest wówczas możliwe, jeśli spełnione są pozytywne warunki upadłości konsumenckiej i zachodzi brak winy upadłego konsumenta.
Z kolei ustalenie przez sąd niesolidnego działania dłużnika będzie przemawiać przeciwko oddłużeniu. Sąd umorzy (zakończy) postępowanie bez oddłużenia, jeżeli konsument nie będzie współpracował z syndykiem, nie będzie wykonywał swoich obowiązków albo któraś z negatywnych przesłanek ujawni się po ogłoszeniu upadłości. Na postanowienie to przysługuje zażalenie.