Wypowiedzenie umowy o pracę w trakcie urlopu wychowawczego

– Planuję udać się na urlop wychowawczy. Proszę o informację, jak uzyskać taki  urlop, kiedy przysługuje on pracownikowi? W związku z sytuacją, jaka jest u mnie w firmie, chciałam się także dowiedzieć, czy w okresie korzystania z urlopu pracodawca może mi wypowiedzieć umowę o pracę, czy też będę chroniona? Proszę także o informację, czy w okresie urlopu mogę podjąć pracę zarobkową?
Urlop wychowawczy przysługuje pracownikowi, który zatrudniony jest co najmniej przez okres 6 miesięcy, w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Do okresu zatrudnienia uprawniającego do urlopu wlicza się okres pracy u poprzednich pracodawców. Wymiar urlopu wychowawczego wynosi 36 miesięcy, przy czym urlop ten udzielany jest na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 5. roku życia. Urlopu udziela się na wniosek pracownika. Może być wykorzystany przez pracownika najwyżej w pięciu częściach.
W okresie urlopu wychowawczego pracownik podlega szczególnej ochronie, pracodawca co do zasady nie może bowiem wypowiedzieć ani rozwiązać mu umowy o pracę. Ochrona ta przysługuje od dnia złożenia wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu. Jeśli pracodawca dokona wypowiedzenia umowy już po złożeniu wniosku przez pracownika, będzie ono nielegalne, nawet jeśli okres wypowiedzenia umowy skończy się po powrocie z urlopu. Jeśli jednak pracodawca złoży pracownikowi wypowiedzenie jeszcze przed złożeniem przez pracownika wniosku o urlop, przebywanie następnie na urlopie wychowawczym nie uchroni go przed wygaśnięciem umowy o pracę wraz z upływem okresu wypowiedzenia.
Ochrona trwałości stosunku pracy w okresie urlopu nie ma jednak charakteru bezwzględnego. Przepisy prawa, jak i wypracowane orzecznictwo przewidują sytuacje, w których mimo korzystania przez pracownika z urlopu wychowawczego możliwe jest rozwiązanie stosunku pracy.
Zgodnie z treścią art. 186 [1] kodeksu pracy, dopuszczalne jest rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę z pracownikiem korzystającym z urlopu wychowawczego w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Dopuszczalne jest także rozwiązanie umowy o pracę z pracownikiem z przyczyn uzasadniających rozwiązanie z nim umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika, na podstawie art. 52 k.p. Chodzi więc o przypadki uzasadniające zwolnienie dyscyplinarne pracownika, tj.:
a) ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
b) popełnienie przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
c) zawiniona przez pracownika utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Dodatkowo możliwość rozwiązania z pracownikiem przebywającym na urlopie wychowawczym stosunku pracy wynika z przepisów Ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. nr  90, poz. 844 ze zm.). Regulacja ta odnosi się do pracodawców, którzy zatrudniają co najmniej 20 pracowników. Pracodawca taki może wypowiedzieć umowę pracownikowi pozostającemu na urlopie wychowawczym, z przyczyn dotyczących tego pracodawcy, np. likwidacja stanowiska pracy. Może to uczynić zarówno w ramach zwolnień indywidualnych, jak i zwolnień grupowych. W pierwszym przypadku decyzję o zwolnieniu może podjąć samodzielnie, w drugim warunkiem niezbędnym dla skutecznego zwolnienia będzie dodatkowo niezgłoszenie sprzeciwu przez zakładową organizację związkową w terminie 14 dni od dnia otrzymania przez nią zawiadomienia o takim zamiarze pracodawcy. Warto zauważyć, że zwolnienie w trybie ww. ustawy jest dopuszczalne niezależnie od tego, czy zachodzą przesłanki do zwolnienia wynikające z art. 188 [1] k.p., a więc również gdy nie dochodzi do upadłości lub likwidacji pracodawcy. Stanowisko takie wyraził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 lutego 2006 r. (sygn. akt  II PZP 13/05, niepubl.).
Oczywiście, w trakcie trwania urlopu wychowawczego umowa o pracę może zostać również rozwiązana na zasadzie porozumienia stron między pracownikiem a pracodawcą, jak i poprzez wypowiedzenie dokonane przez samego pracownika.
Osoba pozostająca na urlopie wychowawczym może świadczyć pracę. Zgodnie z treścią art. 186 [2] k.p., w czasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy albo inną działalność, a także naukę lub szkolenie, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

 

Adw. Maciej Witkowski