Mecenas radzi

Jestem po rozwodzie z mężem. Chciałabym wystąpić o podział majątku wspólnego. W czasie trwania małżeństwa pobudowaliśmy razem dom, ale był on budowany na działce, którą mąż nabył jeszcze przed ślubem. Proszę o informację, czy w takiej sytuacji mam prawo do tej nieruchomości. Dodam, że pieniądze na budowę domu pochodziły głównie z mojego majątku. Odziedziczyłam pieniądze po babci i w całości zostały one przeznaczone na ten cel. W pozostałej części przeznaczaliśmy na jego budowę środki z naszych wspólnych wynagrodzeń. Chciałabym także spytać o podział akcji pracowniczych. Mąż uzyskał takie akcje w czasie trwania małżeństwa. Twierdzi jednak, że przyznane zostały tylko jemu i mi się nie należą. Czy mogę domagać się również podziału tych akcji?

Podziałowi po rozwiązaniu małżeństwa podlega majątek wspólny małżonków, zgromadzony w czasie trwania małżeństwa. Jeśli chodzi o dom, to z chwilą jego pobudowania stał się on częścią składową działki, na której został pobudowany. Własność właściciela działki obejmuje bowiem zarówno samą działkę, jak i wszystko, co zostało z nią trwale związane. W przedstawionej przez Panią sytuacji wyłącznym właścicielem działki i domu będzie Pani mąż. Nabył on działkę, na której został pobudowany dom, jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego, a zatem nieruchomość ta stanowi jego majątek osobisty.
Oczywiście nie oznacza to, że bez znaczenia pozostają wydatki, które poczyniła Pani w związku z budową. W toku postępowania o podział majątku będzie Pani mogła domagać się zwrotu poczynionych nakładów na budowę. Środki, które uzyskała Pani tytułem dziedziczenia, nawet jeśli uzyskane zostały w czasie trwania małżeństwa, nie wchodzą w skład majątku wspólnego. Nie podlegają więc podziałowi. Stanowią one tylko Pani własność. Jeśli przeznaczyła je Pani na budowę domu, może Pani domagać się ich zwrotu od męża. Stosownie bowiem do przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, każdy z małżonków może żądać od drugiego małżonka zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny, jak również na majątek odrębny drugiego małżonka (por.  uchwała Sądu Najwyższego – Izby Cywilnej z 16 grudnia 1980 r.,  sygn. III CZP 46/80). Orzeczenie w tym przedmiocie wymagać będzie jednak Pani wniosku, co oznacza, że Sąd nie uwzględnia takiej okoliczności z urzędu. We wniosku należy dokładnie określić wysokość nakładów, których zwrotu Pani żąda, oraz  przedstawić dowody potwierdzające źródło ww. środków. Obowiązek udowodnienia, że nakłady te pochodziły z majątku osobistego, obciążać będzie Panią.
W skład majątku wspólnego wejdą natomiast te wydatki na budowę, które poczynione zostały z dochodów uzyskiwanych tytułem wynagrodzenia za pracę, uzyskanego w czasie trwania małżeństwa. Dochody te, bez względu na poziom zarobków każdego z małżonków, wchodziły do majątku wspólnego, a zatem połowa wskazanych wydatków będzie przypadała Pani.
Jeśli chodzi o akcje pracownicze, również podlegać będą one podziałowi. Jeśli małżonek uzyskał je w trakcie trwania małżeństwa, stanowią one przedmiot majątku wspólnego. Wprawdzie udziałowcem czy akcjonariuszem spółki może być tylko jeden z małżonków, z samego faktu nabycia do majątku wspólnego udziałów lub akcji drugi z małżonków nie stanie się akcjonariuszem, to jednak przy podziale majątku, fakt nabycia akcji do majątku wspólnego należy uwzględnić. Tym samym może Pani domagać się bądź przyznania połowy wskazanych akcji pracowniczych, bądź też ich równowartości w pieniądzu. Przysługiwać będzie Pani również prawo do partycypowania w dochodach uzyskanych przez małżonka dzięki posiadaniu akcji. Jeśli w skutek uczestnictwa w spółce mąż uzyskał dywidendy, może Pani żądać ich podziału.

Adw. Maciej Witkowski