Spisanie testamentu jest proste, jak gra na fortepianie

Im mniej wiemy tym, czujemy się mądrzejsi. Jednak zwykle poczucie mądrości nie przekłada się na oczekiwane efekty. Zwłaszcza w zakresie spraw ostatecznych, jaką jest rozrządzenie testamentowe. Oczywiście testament można zmieniać wielokrotnie, ale błędy zwykle ujawniają się dopiero po śmierci spadkodawcy. A trochę głupio sporządzić testament przynoszący inny skutek, niż nasza wola. Spisanie testamentu może być proste, jak gra na fortepianie.

  Wystarczy naciskać odpowiednie klawisze. W przypadku sporządzania testamentu własnoręcznego samodzielnie, posiadając dużą rodzinę i wiele składników majątkowych, jest pełna szansa, że coś pójdzie nie tak.
Spadkodawca w testamencie może powołać do całości lub części spadku jedną lub kilka osób. Jeżeli spadkodawca powołał do spadku lub do oznaczonej części spadku kilku spadkobierców, nie określając ich udziałów spadkowych, dziedziczą oni w częściach równych. Jeżeli spadkodawca przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe, które wyczerpują prawie cały spadek, osobę tę poczytuje się w razie wątpliwości nie za zapisobiercę, lecz za spadkobiercę powołanego do całego spadku. Jeżeli takie rozrządzenie testamentowe zostało dokonane na rzecz kilku osób, osoby te poczytuje się w razie wątpliwości za powołane do całego spadku w częściach ułamkowych, odpowiadających stosunkowi wartości przeznaczonych im przedmiotów. Zastrzeżenie warunku lub terminu, uczynione przy powołaniu spadkobiercy testamentowego, uważane jest za nieistniejące. Można także powołać spadkobiercę testamentowego na wypadek, gdyby inna osoba powołana jako spadkobierca ustawowy lub testamentowy nie chciała lub nie mogła być spadkobiercą (podstawienie). Jeżeli spadkodawca powołał kilku spadkobierców testamentowych, a jeden z nich nie chce lub nie może być spadkobiercą, przeznaczony dla niego udział, w braku odmiennej woli spadkodawcy, przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów (przyrost).

  Spadkodawca może także przez rozrządzenie testamentowe zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby (zapis zwykły). Spadkodawca może obciążyć zapisem zwykłym także zapisobiercę (dalszy zapis). Zapis może być uczyniony pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu. Spadkodawca może w testamencie włożyć na spadkobiercę lub na zapisobiercę obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem (polecenie). W testamencie można powołać wykonawcę testamentu do sprawowania zarządu spadkiem, jego zorganizowaną częścią lub oznaczonym składnikiem. Wykonawcą może być jedynie osoba o pełnej zdolności do czynności prawnych.
Jeżeli zstępni, małżonek oraz rodzice, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, zostali w testamencie pominięci, mają prawo do żądania od spadkobiercy zachowku. Jednakże spadkodawca może pozbawić ich prawa do zachowku poprzez wydziedziczenie. Ale może ono mieć miejsce tylko wówczas, gdy uprawniony: wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;  dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci; uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych. Przyczyna wydziedziczenia powinna wynikać z testamentu. Wydziedziczenie nie będzie skuteczne, jeżeli spadkodawca wybaczył uprawnionemu. Warto jednak wiedzieć, że zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę. Zatem może się wydawać, że jeśli pomijamy kogoś w testamencie to nic nie otrzyma. Tymczasem może on skutecznie domagać się zachowku, albo nawet dziedziczyć z ustawy.
W testamencie napisać można wszystko, ale interpretowany on będzie w oparciu litery prawa i miło byłoby, aby postanowienia w nim zawarte były skuteczne i zgodne z wolą spadkodawcy.

Adw. Dawid Wosiek