Czym jest tzw. „grupa zerowa” w podatku od spadków i darowizn?

– Panie Mecenasie, proszę o pomoc. W związku ze śmiercią mojej mamy, postanowiłam załatwić związane z tym sprawy spadkowe. Złożyłam do sądu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, który to, jako jedyny spadkobierca, spadek przyjęłam w całości. Obecnie postanowienie to jest już prawomocne. Czy powinnam wykonać jakieś inne czynności?” – pyta Pani Angelika

pisywaniu swojego problemu wspomniała Pani, że jest jedynym spadkobiercą po zmarłej mamie. W takiej sytuacji nie ma potrzeby prowadzenia dalszych postępowań sądowych, gdyż nie ma pomiędzy kim dzielić spadku. Jedyną kwestią, którą dodatkowo należy się zająć jest zatem uregulowanie kwestii podatku od spadków i darowizn.   
Na wstępie zaznaczyć należy, że podatkiem od spadków i darowizn obciążony jest co do zasady każdy, kto otrzymał spadek. Chcąc ustalić wysokość podatku w naszym przypadku musimy wziąć pod uwagę dwie kwestie: stopień pokrewieństwa łączący spadkodawcę ze spadkobiercą oraz wysokość podstawy opodatkowania. W polskim prawie wyróżniamy trzy grupy podatkowe. Do pierwszej z nich należą osoby, które można określić jako najbliższe. Druga grupa to osoby dalsze, natomiast trzecią grupę stanowią pozostałe osoby, które nie zostały wskazane zarówno w żadnej ze wskazanych grup podatkowych. Katalogi te mają charakter zamknięty i aby się z nimi zapoznać odsyłam Państwa do art. 14 ustawy o podatku od spadków i darowizn.  Drugą wymagającą zbadania kwestią jest wartość otrzymanego spadku. Ustawodawca stworzył „widełki” kwotowe, które wskazują, jaką kwotę należy zapłacić tytułem podatku od spadków i darowizn.
Poszczególne stawki dla każdej z grup uregulowane zostały w art. 15 ustawy. 

Przypadek Pani Angeliki jako córki spadkodawcy jest wyjątkowy i wynika on z istnienia tzw. „grupy zerowej”. Nazwa tej grupy ma charakter potoczny i jest skutkiem zwolnienia podmiotowego wynikającego z art. 4a wspomnianej ustawy. Zgodnie z treścią tego artykułu zwolnieni z podatku od spadków i darowizn są: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha. Grupa ta, z małymi wyjątkami pokrywa się z zakresem pierwszej grupy podatkowej.  Osoby zaliczające się do „grupy zerowej” są w całości zwolnione z podatku od spadków i darowizn. Należy mieć jednak na uwadze, że na tej grupie ciążą dodatkowe obowiązki związane z tym zwolnieniem. Taki spadkobierca musi zgłosić się w ciągu 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia i poinformować urząd skarbowy o nabyciu spadku. W tym celu koniecznym jest złożenie odpowiedniego formularza, z reguły SD-Z2, w którym Pani Angelika wykaże zarówno majątek, który nabyła po mamie, jego wartość, a także stopień pokrewieństwa.
Podsumowując, w przypadku, gdy proces dziedziczenia regulowany jest za pośrednictwem sądu lub notariusza, koniecznym jest zwrócenie uwagi również na pojawiający się obowiązek podatkowy. Jeśli znajdują się Państwo w gronie najbliższej rodziny, kwalifikującej się do zwolnienia podmiotowego, możliwym jest uwolnienie się od obowiązku zapłaty podatku od spadku, ale w takim przypadku koniecznie jest złożenie w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia sądu lub aktu poświadczenia dziedziczenia odpowiedniego formularza do urzędu skarbowego. Warto o tym pamiętać!